Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28
Szkołabadeńska
ścidrugiego,tozaśznaczy,żeuogólniłjednostkowąkoincydencję,czy
teżnastępstwo.Logicznesumienienarodóweuropejskichzwolnauświa-
domiłosobie,żeprzyrodniczakoniecznośćuogólnionejasocjacjiobwaro-
wanajestokreślonymiwarunkami,toznaczyjestuprawomocniona
normą,ateoriaindukcjitonicinnego,jaknamysłnadtymrodzajem
uogólniającejasocjacji,którąkażdypowinienuznawaćzapowszechną
normę.
Okazujesięzatem,żedziałającysięzgodniezprawamipsychologicz-
nymimechanizmprzedstawieniaoddalasięodtego,bystanowićmiarę
poprawnościmyślenia,jeśliniecechujegoaktywnaświadomośćnorm.
Zawieraonprzynajmniejtylesamozniewoleniabłędem,coiprawdą.Jeśli
zważysię,żepośródwielumożliwościasocjacyjnychnajczęściejtylko
jednaodpowiadanormie,tozrozumiesię,dlaczegowtympogrążającym
sięwsamymsobiemechanizmieto,cofałszywe,jestbardziejprawdopo-
dobneodtego,coprawdziwe.Wniosekbłędnydochodzidoskutkutak
samojakprawdziwy;aleztychsamychprzesłanekmożnawysnućtylko
jedenpoprawnywniosek,wnioskówbłędnychzaś1wiele.Prawdajestje-
dynąbiałąkuląpośródwielukulczarnych.
Taksamowyglądatowdziedzinieetycznejiestetycznej.Każdadecy-
zjawoliwrazzwynikającymzniejpostępowaniemjest,jeślirozpatrywać
jąwaspekciejejpowstania,fenomenemnaturalnie(naturgesetzlich)uwa-
runkowanymprawamimotywacji.Wtakisamsposóbjestuwarunkowana
aktualnośćimocposzczególnychmotywówoddziałujących,atakżeprzy-
czynowokoniecznyskutekogólnegoprzebiegużyciajednostki,czyteżjej
aktualnegostanu.Aletenwglądwkoniecznośćprzyrodnicząkażdejak-
tywnościwoliniestoiwnajmniejszymstopniunaprzeszkodzieocenie,
wedlektórejtylkotomożezostaćaprobowane,oczymprzesądzapewna
klasamotywów.Pośródwielościrzeczywistychdecyzjiwoliznajdująsię
takie,wktórychmotywyzwane„moralnymi”określajądecyzję,choćczę-
stowystępujątakżeinne,wktórychwynikuzwyciężacośprzeciwnego.
Zdarzasięnieuchronniezarównotenrodzajdecyzji,jakitamten:etyczna
ocenaaprobujejednądecyzję,potępiadrugą.Rozumiembardzodobrze,
żeczłowiekzkoniecznościdochodzidomoralnegodziałaniadziękisprzy-
jającemuusposobieniunaturalnemu,właściwemuwychowaniu,dzięki
szczęśliwemulosowiiżeinnyztakąsamąkoniecznościąprzyrodniczą
stajesięzbrodniarzemwskutekdzikichskłonności,zbrodniczych
wpływówiciężkichprzeżyć.Aletenwglądwkoniecznośćprzyrodniczą
obuprocesówniepowstrzymujemnienawetwnajmniejszymstopniuod
określeniacharakterupostępowania:wpierwszymwypadkujestonodo-
bre,wdrugim1złe.Takżetuokazujesię,żepośródznacznejliczby
czynnościwoli,któresąmożliweirzeczywiściedokonująsięwedlepraw
motywacji,znajdujesiętylkoograniczonaliczbatakich,któreodpowia-
