Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
36
Szkołabadeńska
Wdziedzinieestetycznejretrospektywnaocenazarównowłasnej,jak
iobcejaktywności,jejprzedmiotuorazproduktuwyczerpujeznaczenie
norm.Istotaprzyjemnościestetycznej,atakżetwórczościartystycznejpo-
leganabezpośredniościibezrefleksyjności:zarównoprzyjemnośćeste-
tyczna,jakitwórczośćwinnyodpowiadaćnormom,niewyrażającichjed-
nakże,aniteżnieokreślającwświadomości.Naśmiesznośćzakrawałoby
przecieżto,byprzeznamysłnadprawamiestetycznymiświadomiedążyć
doregulowaniauczuć,zaktórychpomocąprzyjmujesięwyrazpięknej
iwzniosłejnaturyorazdziełartystycznych.Takwięczestetycznego
punktuwidzeniauczuciamogąbyćmiarątrafnościipowszechnejważno-
ści1nonsensemjestchciećwłaściwieodczuwać.Niemożnajednakpo-
stanowićbyćgustownym.Możnawprawdziewogólnościprzysposobićsię
estetycznie,poważniewnikającwmistrzowskietworysztukiorazwy-
kształcającnawykujmowaniapięknaiwzniosłości,aleniesposóbprzygo-
towaćsiędoodbiorujednostkowegowyrażeniazapomocąświadomego
namysłunadnormamiestetycznymi.Możetegopróbowaćpedantyczny
krytyk1wówczasjednakznosieoipsoujęcieestetyczne.Takisposóbpo-
stępowaniajesttakżenajbardziejoczywistymznakiembrakówwsztuce
artystycznej,ujawniającychsiętam,gdzieten,któryposługujesięśrodka-
miartystycznymi,czyteżdyletant,trzymasięwswejpracyreguł,wedle
którychtworzy.Wielkiartystanieznatychreguł:onjewytwarza.Pod
wpływemnierozmyślnejnieuchronnościtworzywedlenorm,któredopie-
rodziękijegodziełuuświadamiasobieonipodmiotyprzeżywające.Tego
wymagaspecyficznaistotafunkcjiestetycznej1zarównoproduktywnej,
jakireproduktywnej,którątuuwzględniono,choćjestbliżejniezbadana.
Alenatymwłaśnieopierasięstwierdzenie,żewdziedzinieestetycznej
normanigdyniemożebyćczymśinnymniżzasadąocenyiżeoświado-
mymwspółoddziaływaniunormyniemożebyćmowyaniwestetycznym
produkowaniu,aniwestetycznymrozkoszowaniusię.
Zupełnieinaczejmasięjednakrzeczwdwóchinnychdziedzinach.Co
wodniesieniudouczućwykluczasamanaturarzeczy,towodniesieniu
domyśleniaichceniajestnietylkomożliwe,leczwwiększościwypad-
kówwskazane.Wytwarzanienaszychprzedstawieńidecyzjiwolireguluje
namysł,któryświadomośćnormczyniewentualnieczynnikiemrozstrzy-
gającymopowstaniutego,comasięzdarzyćwedlecelu,toznaczy1
wtymwypadku1wedleświadomegozamiaru.Toteżsumienielogiczne
isumienieetyczneniemająjedynietamtegoznaczeniazasadretrospek-
tywnejocenytego,cozdarzyłosięjużbezichwpływu,ponieważsame
zasadymogąstaćsięmocamiokreślającymiżyciepsychiczne.
Wartośćprawalogicznegoniewyczerpujesiętymsamymnabyciu
regułą,wedlektórejmoje,czyteżczyjeśruchyprzedstawienia,jeślijuż
następują,oceniamjakoprawdziwelubfałszywe.Skorobowiemzastana-
