Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Początek.Powojennarzeczywistośćwpolskiejprozie...
Zmiana
21
Zmianapowodujerozpadświatanaczęściiodgraniczajeod
siebie.Częśćsprzedzmiany,oswojoną,zrozumiałą,którejmecha-
nizmysątaknaturalne,żedlapodmiotówprzestrzegającychreguł,
którewzgodzieztymimechanizmamidefiniująnormalnośćinie-
normalność,czyniąowemechanizmyniewidzialnymiodczęścidru-
giej–zaistniałejpozmianie,awięconierozpoznanychdokońca
rysach,weryfikującejnegatywniesprawdzonedotądsposobyradzenia
sobiezrzeczywistością,pełnejzasadzek,niespodzianek,zaskoczeń,
wymuszającejaktywnośćadaptacyjną,otwartośćnanowewyzwania,
elastyczność.
Womawianychczasachokreswieloimiennejzmiany,naktórą
miałazareagowaćliteratura,trwałnaziemiachpolskichniemaldzie-
sięćlat,boodwrześnia1939rokuconajmniejdostyczniaroku
1949,awięcodwybuchuIIwojnyświatowejdomomentupowstania
monopartiirządzącej,którapozjednoczeniuw1948r.PolskiejPartii
SocjalistycznejiPolskiejPartiiRobotniczejprzyjęłanazwęPolskiej
ZjednoczonejPartiiRobotniczej,zlikwidowaławkrajuśladypowo-
jennejkontynuacjiporządkupolityczno-prawnegoIIRzeczypospolitej
izainicjowaławłasnąpolitykę,wtymrównieżkulturalną,formułującą
wyraźneoczekiwaniawobecliteratury.Zoczekiwaniamitymizapo-
znałatwórcównaszczecińskimzjeździeliteratówwstyczniu1949
roku,symboliczniezamykająctymsamymokreszmiany.
Jeślizmianatrwatakdługo,można–choćtoniełatwe–przyzwy-
czaićsiędosytuacjiprowizorium,nieobowiązywaniażadnychstałych
regułgry,zawieszeniaważnościwcześniejprzestrzeganychporządków
itraktowaniazdystansem/omijaniatychnarzuconychprzemocą.Opis
takiejrzeczywistościkontrastów,rozchwianejpodwzględemetyczno-
-moralnym,unieważniającejdawneukładyodniesieniaihierarchie
wartości,wzamianserwującejkoszmaripotwornośćwdawkach
sugerujących,iżmogąonestaćsiętrwałymelementemcodzienności,
skłaniadoprzemyśleniananoworelacjimiedzyrzeczywistościąalite-
raturą,dorefleksjinadmimetycznąteoriąsztuki,któraprowadziłaby
dostworzeniamodeluinterpretacyjnegotrafniejoddającegozałama-
niehabitusu,chaosnowowyłonionychdyskursówstanowiącychistotę
nowejpraktykiestetycznej,nowejfilozofiiimoralności.
ÓwproblemdostrzegałnaprzykładWilhelmMachwRdzy,którą
pisałwlatach1945–1947,starającsięunowocześnićmodelpowieścipsy-
