Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.1.Klasycyniemieckiegoliberalizmu
1.1.2.PorządekpaństwowywedługFranzaBöhma
33
PrzedmiotemanalizFranzaBöhma47byłyprzedewszystkimprawneaspektyor-
ganizacjipaństwa.Wopiniitegobadacza,podstawowymelementemorganizacji
systemupolitycznegoorazspołeczno-ekonomicznegopowinienbyćwolnyrynek
opartynawłasnościprywatnej.Rolązaśwładzypaństwowejjestzapewnienie
uczciwejiwolnejkonkurencjipoprzezstworzeniestosownychregulacjiprawnych
orazniezbędnychraminstytucjonalnych.FranzBöhmbyłzdania,żekonkuren-
cjajestjedynymskutecznymsposobemprzeciwdziałanianadmiernejkoncentracji
władzyprzezpodmiotygospodarcze48.Autor,analogiczniedoklasycznychlibe-
rałów,krytycznieodnosiłsiędonadmiernejrolipaństwawżyciuspołeczno-go-
spodarczym,traktującjejakoHzłokonieczne”,choćniezbędne,ponieważtylko
państwopoprzezswojeprawoiinstytucjejestwstanieskutecznieprzeciwdziałać
procesowikoncentracjiwładzywspołeczeństwie49.Obawaprzednadmiernąrolą
państwawżyciupublicznymigospodarczymbierzesięuFranzaBöhmazprze-
konania,żepaństwomożestanowićzagrożeniedlawolności.Zdrugiejstrony
badaczpodkreśla,żemimotegozagrożenia,pozostajeonojedynymgwarantem
istnieniaporządkuwgospodarceorazspołeczeństwie.Niepowinnobyćjednak
bierne,lecztworzyćramyfunkcjonowaniaładuspołeczno-gospodarczego50.
Wswoichrozważaniach,FranzBöhmwyraźnieodróżniapojęciepaństwaod
pojęciaspołeczeństwa.Wopiniiautora,społeczeństwostanowisferęwolności
irównouprawnieniaobywateli,natomiastpaństwo,poprzezmożliwośćstosowa-
niaprzymusu,pozycjonujesięwrelacjinadrzędnejwstosunkudoobywateli.Spo-
47
FranzBöhmpochodziłzprotestanckiejrodzinyoliberalnychpoglądach.Urodziłsię16lutego
1895rokuwKonstancji,natomiastzmarł26sierpnia1977rokuwRockenbergu.Studiowałprawowe
Fryburgu,gdzienastępniedoktoryzowałsięw1932roku.W1933rokuobroniłswojąpracęhabilitacyjną
pt.Konkurencjaizwalczaniemonopoli.W1945rokudoradzałAmerykanomwsprawachdekarteliza-
cjiNiemiec,atakżewspółpracowałzLudwigiemErhardemorazWalteremEuckenemnadreformą
walutowąorazwprowadzeniemwNiemczechporządkuopartegonakonkurencji.Obszarembadaw-
czymFranzaBöhmabyłakonkurencjaijejzagrożeniezastronymonopoliikarteli.Patrz:T
.Juszczak,
Ordoliberalizm…,s.36–38.Por.także:Ch.Blumenberg-Lampe,FranzBöhm(1895-1977).Vaterder
Kartellgesetzgebung,w:G.Buchstab,B.Kaff,H-O.Kleinmann[Hrsg.],ChristlicheDemokratengegen
Hitler,HerderVerlag,Freiburg2004,s.108–114;A.Hollerbach,WissenschaftundPolitik:Streiflichterzu
LebenundWerkFranzBöhms(1895-1977),w:D.Schwab,D.Giesen,H.W
.Strätz[Hrsg.],Staat,Kirche,
WissenschaftineinerpluralistischenGesellschaft,Duncker&Humblot,Berlin1989,s.283–299.
48
Patrz:F
.Böhm,FreiheitundOrdnunginderMarktwirtschaft,w:E.-J.Mestmäcker,[Hrsg.],
FreiheitundOrdnunginderMarktwirtschaft,Nomos,Baden-Baden1980,s.195–212.
49
Patrz:F
.Böhm,DasProblemderprivatenMacht,HDieJustiz”,Nr.3/1928,przedrukw:E.-J.Mest-
mäcker,[Hrsg.],RedenundSchriftenüberdieOrdnungeinerfreienGesellschaft,einerfreienWirtschaftund
überdieWiedergutmachung,MüllerVerlag,Karlsruhe1960,s.25–45.
50
Patrz:T
.Zieschang,DasStaatsbildFranzBöhms,Lucius&Lucius,Stuttgart2003,s.161.Por.
także:N.Goldschmidt,M.Wohlgemuth,GrundtextezurFreiburgerTraditionderOrdnungsökonomik,
MohrSiebeck,Tübingen2008,s.10–12;W
.Föste,GrundwerteinderOrdnungskonzeptionderSozialen
Marktwirtschaft,Metropolis-Verlag,Marburg2006,s.147.
