Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16|(nie)napisanearcydzieło
ganiastatusupisarzajakoinstytucji,romantycznegoprzywódcy
narodu,zaczynającodMickiewicza,anaŻeromskimkończąc.
Nienależyzawierzaćjednakwyłącznietymwyznaniompisarza
owchodzeniuwkrągliteraturysocrealistycznejzwyrachowania
(chciałistniećwliteraturze)czynaskutekbrakualternatywy
(gdziebiegzdarzeńwyznaczałyliterackieautorytety).Według
DariuszaSkórczewskiego
6
,badaczapublicystycznejtwórczości
Kijowskiego,musiałodojśćdojakiejśformyintelektualnegoWuwie-
dzenia”–próbysamookreśleniawmarksizmie.Trudnoocenić,
wjakimstopniupisarzdałsiękupićnowejwierze.Skórczewski,
opisująctenokreswbiografiiKijowskiego-krytyka,ocenia,że
Wfascynacja”tonajlepszeokreśleniepostawyintelektualnejmło-
degokrytyka.NapoparcieswoichsłówprzypominarozmowęAn-
drzejaKijowskiegozJanuszemStanisławemPasierbem,wktórej
pisarzprzyznaje,żeszczególnewrażeniezrobiłynanimwypo-
wiedzimłodychmarksistów,amarksizmjakopropozycjaliteracka
byłbardzoprzekonującywkontekścierzeczywistościpowojennej.
WyznanietopowtórzyłpotemwTropach:WPrzyznam,żedośćduże
wrażeniezrobiłanamniebłyskotliwakampaniamłodychmarksi-
stowskichkrytykówibadaczyprzeciwko«idealizmowi»,«formali-
zmowi»,i«psychologizmowi»wbadaniachliterackichiwkrytyce,
wktórychrzeczywiściepleniłosięmętniactwoukrywanepodozdo-
baminapuszonegostylu.Marksizmsprowadzałprocesliterackina
twardygrunthistoriispołecznej,przemawiałjęzykiemracjonali-
stycznymikrytycznym,stanowiłpewienporządekfilozoficznyime-
todologicznyprostywużyciuidającynieskończonąprzewagęnad
straszonymprzeciwnikiem.Awdodatkudlanas,wychowanych
wkręguowychmłodopolskichiawangardowychfascynacji,tare-
wolucjaliterackastanowiładalszyciągprocesu«desakralizacji»
rozpoczętegojeszczeprzedpierwsząwojnąświatową.Dlamnie
osobiścieoznaczałotouwolnienieodnakładającychsięnasiebie
kręgówsacrum:odsacrumrodzinnegodomu,odsacrummiasta,
odsacrumtradycjinarodowej,odsacrumreligiitakiej,jakąmi
dałorygorystycznewychowaniedomoweiszkolne”7.
Kijowskiwspominał,żezmarksizmemwzasadzietrudnobyło
polemizować.Systemtendawałprostereceptynaówczesneczasy,
taktrudnedlapokoleniaintelektualistówurodzonychmiędzy1910
