Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
kulturze.Znaczeńidyskursów,któresąnietylkoformami„mówieniao”,alerównieżsąnarzędziami
generowaniaspołecznychpraktyk,„działaniamijakourzeczywistnianiemtego,cowynikaztreści”
(Szkudlarek2008:127).Oweanalizyujawniającedyskursywnekonstrukcjeniepełnosprawności
intelektualnejkierująwstronęrozpoznaniatradycyjnych,społecznychdefinicjiniepełnosprawności
intelektualnej,tworzonychwperspektywienieproduktywności,niemożności,niemożliwościczy
niezdolności,ilokująosobyzdiagnozowanejakoniepełnosprawneintelektualnie
naperyferiach/marginesachżyciaspołecznego,pozaobszarempłatnejpracy,orazwstronęznaczeń
imzaprzeczającym,mającymnaceluzmianętegozniewalającegoogląduspołecznego.Praktyki
wsparciawobszarzeaktywizacjizawodowej,włączeniadorynkupracyosóbzniegowykluczonych
werzewczesnejindustrializacji,którastworzyłatzw.„nieproduktywneciało”,mająnaceluzarówno
zmianęspołecznegobytowania/społecznychmiejscegzystencjiosóbzniepełnosprawnością
intelektualną,jakizmianęichdefinicjispołecznej.WedługMartyRussellbowiem
[...]niepełnosprawnośćjestproduktemwyzyskującejstrukturyekonomicznejspołeczeństwakapitalistycznego,któretworzy
(anastępnieuciska)tzw.„ciałoniepełnosprawne”,abypozwolićniewielkiejklasiekapitalistycznejstworzyćwarunki
ekonomiczneniezbędnedozgromadzeniaogromnegobogactwa(2019:2;zob.także1998,2017).
AlanRoulstoneiColinBarnes(2005)sąnatomiastzdania,żepracapozostajekluczowym
elementemsprawiedliwegospołeczeństwa.Wterapeutyczno-wspierającychdziałaniach,uznając
prawoosóbzniepełnosprawnościąintelektualnądopłatnejpracy,niezgadzającsięnazepchnięcie
ichnamarginesżyciaspołecznegozetykietązbędnychobywateli,„nie-konsumentów”,
wybrakowanychspożywców(Bauman2006),walczączcałąlistąspołecznychstereotypów
odmawiającychimprawadodorosłości,aktywności,samodzielności(Piotrowicz2010;Szczupał
2010;Żyta2011;Krzemińska2020;Krzemińska,Lindyberg2012;Woynarowska2010;Cytowska
2012;Myśliwczyk2019),uznającpracęzajednąznajbardziejznaczącychpraktykczłowieka,wartość
uniwersalną,punktodniesieniainnychwartościorazwyznacznikwartościczłowieka(Kwiatkowski
2006),fenomen,którywyznaczamiejsceczłowiekawspołeczeństwie,wprzekonaniuopełnej
słusznościobranejdrogi–konstruujemyirealizujemyprogramyorazprojektyaktywizacji
zawodowej.Wtymmomenciejednakpojawiająsiękrytycznegłosyzmuszającedonamysłunad
sposobamiczykształtamirealizacjiprawadopracy,któremogązarównonieśćemancypacyjny
potencjał,jakimiećopresyjnycharakterprzymuszaniadonormalności,racjonalności,
doodtwarzaniaobcychwzorówrealizacjidorosłościjakomatrycy/kalkispołeczeństwa
pełnosprawnego(Zakrzewska-Manterys2010,2015).Zatemtedziałania,podejmowane
wpłaszczyźniepolitykirównychszanspojmowanejjakobycie„takimsamym”,wymuszają
naniepełnosprawnychintelektualniestaniesię„pełnosprawnopodobnym”,którychróżnicapodlega
anihilacji.WperspektywieElżbietyZakrzewskiej-Manterys(2010,2015)orazAgnieszkiKumanieckiej-
Wiśniewskiej(2017)takiedziałania–związanezferworemipędemaktywizacji,nierealizowalną
obietnicąznalezieniaiutrzymaniapracynaotwartymrynkupracy,połączonezobróbkądobycia
normalnym,brakiemuznaniaswoistościtychosób–sągwałtemnaosobachzniepełnosprawnością
intelektualnąorazkolejnymaktemzniewoleniaprzezreżimysprawności.Wtymkontekście,myśląc
orównościuczestnictwa,orównościmożliwości,rewidującwspierającepraktyki,należyspostrzec,
żegrupaosóbzniepełnosprawnościąintelektualnąpotrzebujezarównosensownejpolitykiidziałań
realizowanychwduchupolitykiredystrybucjijakipolitykiuznania(Fraser2005).Stajesię
toponownieproblematyczne,umiejscawiającurzeczywistnianiesięfenomenupracyosób
zniepełnosprawnościąintelektualnąwrealiachwolnorynkowej,konkurencyjnejgospodarki
globalnegokapitalizmu,wktórejzyskiwydajnośćgranadrzędnąrolę.
Biorąctopoduwagęorazuznającprawoosóbzniepełnosprawnościąintelektualnądotworzenia
swoich„alternatywnychprojektówbyciawświecie,nieobciążonychwzorcamispołecznej
ikulturowejnormalności”(Męczkowska2003:294;wyróżnienieA.W.),uznającichprawodobycia
Innym,jednocześniejednakuznającprawodorównościuczestnictwa,równościmożliwości,chcąc
takżepoznaćichperspektywęwobszarzewyborówpracy/nie-pracy,doświadczeńbycia/stawania
siępracownikiem,postanowiłamzgłębićfenomenpracyrealizującysięzarównowobszarze