Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
[...]dominacjineoliberalnejkoncepcjigospodarowaniatowarzyszyłorozpowszechnieniesięfunkcjonalnegowobecniej
konsumeryzmu,ekspansjaideologiihiperindywidualizmuinarcyzmu,każącychjednostkommyślećprzedewszystkim
oswoimdobru,anieodobruwspólnoty;niebezznaczeniabyłyprzemianywobrębiekulturymasowejowocujące
wyobrażeniemdobregożyciajakożyciawluksusie,atakżeekspansjamediówelektronicznychinowychśrodków
komunikowaniapozwalającanaglobalizacjęzarównowymiarzeekonomicznym,jakiwwymiarzewzorówkonsumpcji
iudanegożycia.Ogromneznaczeniewtryumfiebezwzględnegokapitalizmuspodznakuchciwościinieograniczonej
konsumpcjimiałotakżestopniowesłabnięcieimpulsówreligijnychorazpowstaniepewnejpustkiświatopoglądowej
wypełnionejwostatecznościprzezkonsumeryzmnowyświeckiświatopogląd,którystałsiędziśdominujący(konsumpcjadla
samejkonsumpcjistajesięwnimjedynymcelemżycialudzkiego,awartośćczłowiekaoceniasięprzezto,ilema,anieprzez
to,kimsięjest)(2014:31).
Społeczeństwowneoliberalnejwizjijestzatemzbioremjednostekistanowiatomistycznąwersję
społeczeństwa(Wacquant2009;Bauman2006).Potulicka(2010)wrozważaniachowspółczesnej
rzeczywistościpytaoskutkineoliberalizmu,zarównotewidocznewaspekciejednostkowym,jak
ispołecznym.Wskazującnajednostkoweskutkineoliberalizmu,przypominagłosMargaretThatcher,
którapostrzegałaekonomięjakometodęmającąnaceluprzemianęduszyczłowieka(Harvey2008:
3,za:Potulicka2010:311).WśródjednostkowychskutkówPotulickawymieniaoligarchię
korporacjonizmuzjejdążeniemdouzyskaniaolbrzymichzyskówwkrótkimczasie:
[...]cynicznafunkcjapieniądzaujawniłasięwjegosilewikłaniawyższychwartościwbrudneinteresy
.Siłanabywcza
pieniądzawykazujezdolnośćwciągania„dointeresu”wartościpozaekonomicznych.Jesttosiłakuszenia.Wkulturze
kapitalistycznejkupićmożnaniemalwszystko(2010:313).
Sloterdijk(2008:339)jestzdania,żekapitałkorumpujewszystkiewartości,aujegopodstawleżą
procesyaksjologicznegocynizmu.Ten,ktomawładzę,kierujesięwłasnąkorzyścią.Drugim
skutkiemneoliberalizmuwkontekściejednostkowymjestpojawieniesięnowychproducentów
klasyproducentówukształtowanejprzezkulturękorporacyjną.WedługPotulickiej(2010:314)
producentkierujesięetykąprzymusowejwydajnościiosiągnięć,etykąprzedsiębiorczości.Wsposób
„przedsiębiorczy”zarządzaswoimżyciem,będącniewolniczooddanyzatrudniającejgokorporacji,
dyspozycyjnyikonkurencyjnienastawionynainnych.Wolnośćjestzredukowanadowolności
przedsiębiorcówipojmowanawsposóbindywidualistyczny(Potulicka2010;Harvey2008).
Producentżyjącywczasachniestabilnegoiniepewnegorynkupracyobawiasięutratypracyoraz
pozbawionyjestpoczuciabezpieczeństwawewspółczesnymspołeczeństwieryzyka(Potulicka2010;
Beck2002).Producenci-przedsiębiorcy,abyzwiększyćzyski,bezlitośnieredukujązatrudnienie.
Pojawieniesiękonsumentówjesttrzecimskutkiemneoliberalizmuwperspektywieindywidulanej.
Werzeneoliberalizmukonsumpcjaopanowujeipochłaniacałeżycieludzi.Potulicka(2010:316)
zauważa,żekonsumentjestdlaekonomistówjednostkąwsposóbidealnywolnąwswym
racjonalnymrachunkucelów.Oczywiściewolnośćisuwerennośćkonsumenta,jakkonstatuje,jest
wielkąmistyfikacją.Kolejnymskutkiemneoliberalizmujestpojawieniesięproducentów
wykonującychprosteprace,„ludzi-odpadów”(Bauman2006)oraznowejsocjoekonomicznejklasy
prekariuszy(Standing2014).Wdobiekorporacjonizmuineoliberalizmupowiększyłsiędystans
międzywysokoiniskokwalifikowanymipracownikami.WedługHarveya(2008:228)cechą,
wizytówkączysymbolemneoliberalizmustałasiępostaćpracownika,któregomożnazużyć
iwyrzucić(
disposableworker
).Wwymiarzeideologicznymliczysię
homo
oeconomicus
,awwymiarzekulturowym
homoconsumans
(Potulicka2010:317).Skutki
neoliberalizmuwaspekciespołecznymPotulickaokreślajakowalkęzpaństwemopiekuńczym,
awefekciepojawieniesięgwałtownejpolaryzacjistatusuekonomicznegomieszkańców,
wyhamowaniedemokracjiirozbijaniesolidarnościspołecznej.Rozbijaniesolidarnościspołecznej
rozumianejestjakokonsekwencjanadmiernegoakcentowaniaindywidualizmu,konkurencjiiwalki
zawszelkącenę.IwonaChrzanowska(2013)omawiazjawiskowykluczeniaimarginalizacjiosób
zniepełnosprawnościąwkontekścieteorii
underclass.
Akcentuje,wykluczenieekonomiczne
dotyczyzarównoprodukcji,jakikonsumpcji.Wskazuje,że
[...]gdydowykluczeniadoszłonaskutekdziałaniasiłzewnętrznych,ajegopodstawąbyłowykluczenieekonomiczne,podążą
zanimzdużymprawdopodobieństwemdwapozostałewarianty,czyliwykluczeniepolityczneispołeczne.Sytuacjatakiej
osobylubgrupyosóbjestbardzotrudna,ajeślistansięutrzymuje,zczasemdochodzidoswoistegospołecznego
zaszeregowaniadotzw.podklasy
underclass
(Chrzanowska2013:64).