Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
IV.SYMBOLIKAHISTORIOZOFICZNA
27
antycznej.Byłymubardziejpotrzebneiściślejobecneniżkomukolwiek
odczasówhumanistów,którzynierazzachowywalisiętak,jakbyniemo-
gliuwierzyć,żesąonetylkotworemfantazji.Potężniejszyjednakodhu-
manistów,Wyspiańskiutrwaliłswojeżywemetaforywnaszympejzażu
historycznym,aczarownascenaDemetryiKoryjestchybajedynym
wliteraturzeświataodnowieniemhelleńskiegomitu.17
WkonkretnąprzestrzeńWarszawyiwzaświadczonehistoryczne
wydarzeniawprowadzapoetazabawybogówolimpijskichżerujących
nanamiętnościachipowikłanychkonfliktachmiędzyludźmi.Gry
rywalizującychzesobąbóstwmitologicznychsączęstosprzeczne
znajistotniejszymidążeniamiipotrzebamiżyjących.Wyspiański,
jaksądzę,wprowadzałjepoto,żebypokazaćabsurdalnyświathisto-
rii.NawezwaniePallaszbiegająsięNikizróżnychpólbitewnych,
zapowiadajączwycięstwaiklęski.Bitewnymokrzykomjednychod-
powiadajążałobnetonyNikespodCheronei,którazamiastwawrzy-
nówniesiewieńcecmentarne-nLaurówniema,aróżepomarły”
(I,296).PrzychodzipośmierćprostospodMaciejowic,wojennypo-
rywPallasjejniepowstrzyma.Dlaowładniętychnamiętnościąbogiń
ważniejszaniżzwycięstwojestsamawalka,tylkoPallaswydajesię
ofiarąwłasnychzłudzeń.Boginie,przybywającezantycznegoświata
izeświatapolskiegoromantyzmu,wiedządobrze,żewojnarodzi
dwiepostawy.NikespodSalaminyspytawięcwprost:
Wstaną-litopieśniarzeiślepce
lirni-czymęże,jakospiż?!(I,283-284).
Bokiedyheroizmwojnystajesiętematemepopei,poematu,nikt
niepytaocenę,jakązapłaciliuczestnicyheroicznychwydarzeń.Po-
ecibędągłosilichwałęichwojennychczynówirozpamiętywaliich
klęski.
Spiskowym,którzypodpomnikiemSobieskiegoprzygotowująsię
dozamachu,zamiastzapałutowarzyszynastrójnostalgicznegonie-
pokoju,zrodzonyzniepewnościoczekiwania.LamentacjaDemeter
pozniknięciuKorynieuchronniekojarzysięrównieżzlosamizama-
chowców,którzywłaśniewybieglizparku.WezwaniaHekatedo
zemstydotycząjużwyraźniepowstania:
si1717J.Parandowski,dz.cyt.,s.159.
