Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
18
Antropologialiteratury.Biegunyteoriiipraktyki
ścieówczesnejszerokopojętejmyśliantropologicznej–koncepcjieste-
tycznych,społecznychipolitycznych,aprzedewszystkimwodniesieniu
dorozległejtradycjikulturowej:antykubiblijnego,greckiegoirzymskie-
go,doklasycznychwzorcówestetycznychorazromantycznychsystemów
filozoficznychiartystycznych(np.Schellinga,Hegla,Schleglów),atakże
doteologiikatolickiej3.
WieloaspektowośćzainteresowańestetycznychNorwidajestzwiąza-
nazsuigenerisantynomicznymujmowaniemteoretycznychparadygma-
tówposzczególnychzjawiskartystycznychikulturowych4.Dlategopo-
eta,zespalającfilozofięiteorięsztuki(literaturyorazsztukwizualnych
iaudialnych),psychologięaktutwórczegoirecepcjędziełartystycz-
nych,zmierzadosformułowaniateoriipolemicznejwobecówczesnych
propozycji(np.JulianaKlaczki5),którarównocześnieotrzymywałaby
pragmatyczneaktualizacjewtekstachartystycznych(literackich).Ten
wielowymiarowydyskursmanacelu–przezwzajemnerelacjeczęsto
antytetycznychtreści–wartościującyopiswszelkichteoretycznychka-
tegoriiwramachtrzechperspektywaksjologicznych:wartościestetycz-
nych(piękna)wścisłympowiązaniuzichetycznąepistemologią(praw-
dą)iteleologią(dobrem).
Możnawpewnymskróciepowiedzieć,żekluczowącechąbiografii
artystycznejNorwidabyłaswoistabinarność,determinowanazarówno
sytuacjąpolitycznąorazspołeczną,tendencjamiwliteraturzeisztuce,
jakteżpredyspozycjamiosobowościowymi,któreimplikowałyokre-
ślonyświatopoglądorazmodelrelacjiiwięzispołecznych(typowytopos:
3Zob.natentematnaprzykładprace:A.Merdas,Ocalonywieniec.ChrześcijaństwoNorwida
natleodrodzeniareligijnegowporewolucyjnejFrancji,Warszawa1995;A.Dunajski,Teologiczneczytanie
Norwida,Pelplin1996;idem,NajstarszypoKościeleobywatel.ZarysNorwidowejteologiinarodu,Pelplin
1996;W
.Kudyba,UAbymowęchrześcijańskąodtworzyćnanowo…”.NorwidamówienieoBogu,Lublin
2000;idem,Norwidwobecromantycznychpróbodnowyreligijnegojęzykaepoki,„StudiaNorwidiana”
2001,nr19,s.59–75.
4ZdaniemMariiGołaszewskiejopozycyjnośćjeststałącechąsytuacjiaksjologicznej,ponieważ
dziękipolaryzacjizjawiskijakościmożnadokonywaćprzewartościowania,hierarchizacjiisyste-
matyzacji.Zob.M.Gołaszewska,Opozycjewświecieczłowieka,w:eadem,Istotaiistnieniewartości.
Studiumowartościachestetycznychnatlesytuacjiaksjologicznej,Warszawa1990,s.71–90.
5Zob.Z.Trojanowiczowa,Ostatnispórromantyczny:CyprianNorwid-JulianKlaczko,War-
szawa1981orazDwagłosyosztuce-KlaczkoiNorwid,wstępE.Nowicka,K.Kuczyńska,oprac.
K.Kuczyńska,Poznań2009,atakżeE.Czaplejewicz,Igrzyskadantejskie(NorwidiKlaczko),„Po-
ezja”1983,nr4–5,s.201–215.
