Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
18
wcześniejprzedstawionestrategiegryzmitami(narzędziabadaniaklasycyzmu
tematu).
Niemogłojednakżezabraknąćjeszczejednego–obokgry,mituorazstyliza-
cji–komponentuneoklasycyzmu,jakimjestidea.Klasycyzmjakżadeninnyprąd
odwołujesiędosferywartości,douniwersalnychzasadetycznych,dydaktycznej
isoterycznejfunkcjisztuki,dotriady:piękno–dobro–wartość,odrodzeniapozycji
itreścikulturywyższej.Spróbujemyzbadać,jakówsubstrataksjologicznyliteratury
realizujesięwbadanychutworach,stanowiącprzesłankęneoklasycyzmu–jeston
szczególniedotejrolipredestynowany(jegotypologiato:klasycznewzoryspołeczno-
-polityczne,osobowe,europeizm,odrodzeniehumanizmu,klasycyzmnarodowy)–
ijaksłużymujęzykutworu,konstrukcjapodmiotuczypreferencjegatunkowe.Fun-
damentalnadlategoaspektunaszychbadańjestfilozofiawartościietycznywalor
sztuki,przedstawionewpismachHenrykaElzenberga.Filozoften,mistrzinauczyciel
ZbigniewaHerberta,powołałkategorięhominisetici(człowiekaetycznego).Ówczło-
wiekmożeosiągnąćzbawienieodzłaniezależneodmetafizyki:„Jakotakiewłaśnie,
etyczne,wystąpiłoonouGreków[...]trzymającychsięgruntunajbardziejinajściślej
pozytywnego”
23.Obszarem„uetycznienia”byłazwłaszczaliteraturaisztuka.
„Każdeistotniepięknedziełosztuki–piszeElzenberg–właśniejakopiękne,po-
siadatymsamymwartośćmoralną”.Idodaje:„Trzebasięprzejąćtąmyślą,żewnie
mniejszymstopniuodsztukijestproblememsamamoralność”
24.Tymwyróżniająsię
utworyklasyczneineoklasyczne,iżwłaśniewspółcześnieośmieszanemuidezawu-
owanemudawnemuaksjomatowipróbująznówprzywracaćpierwszorzędnemiejsce
iprawieponadczasowywymiar.
23H.Elzenberg,Ideałzbawienianagruncieetykiczystej,w:tegoż,Pismaetyczne,opr.iwstępL.Ho-
styński,Lublin2001,s.136,pierwodr.w:tegoż,Wartośćiczłowiek,Toruń1966.
24Tegoż,Etycznycharaktersztuki,w:tegoż,Pismaestetyczne,opr.iwstępL.Hostyński,Lublin1999,
s.27–32,pierwodr.:„Pion”1935.