Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
A.Kaliszewski,Nostalgiastylu.NeoklasycyzmlirykipolskiejXXwiekuwkrytyce,badaniach
ipoetykachimmanentnych,Kraków2007,ISBN978-83-233-2311-2,©byA.Kaliszewski&WUJ
20
Hegel–wswejEstetyce–ustanawiadwatylkotypyzjawisk„klasycznych”,połą-
czonewspólnącechą–doskonałości.Klasycznejestwięc:
1)Każdedoskonałedzieło,choćbyromantyczne(awięcterminwartościujący);
2)Dziełościśledoskonałe,tj.zbudowanena„całkowitymwzajemnymprzeniknię-
ciusięwewnętrznejwolnejindywidualnościizewnętrznegoistnienia”;takiedzieło
tworzysztukaklasyczna,opartana„konkretyzacjitreści”,mającazacel„doprowadze-
niedojasności”,prawdziwetreściiprawdziwepostaci(awięcterminwartościująco-
-normatywnyogólny)
4.Podstawątypizacjijesttuprezentowanyprzezklasykafilozofii
iestetykihistoryzm,dezawuujący„ponadczasowe”,„uniwersalne”poetyki
5.
Zkoleitwórcafilozofiiżycia,„klasyk”hermeneutyki,WilhelmDiltheydefiniuje
„dziełoklasyczne”jakotakie,„którewywołujetrwałeitotalnezaspokojenieuludzi
różnychludówiczasów”
6.AletensamDiltheynegujenormatywneznaczeniaklasycz-
nościiichrefleksywewspółczesności:„technikapoetyjesttylkowyrazemhistorycz-
nieograniczonejepoki”
7;„PoetykaArystotelesajestmartwa”8.
ThomasStearnsEliot–zaliczanydoczołowychprzedstawicieliXX-wiecznego
neoklasycyzmu–wrozprawieWhatisClassic
9wskazujedwawarunkizaistnienia
klasycznegodzieławliteraturze:
A)„dojrzałość”–todziełapojawiającesięwcywilizacjidojrzałej,językudojrza-
łym,mającedojrzałość„pospolitegostylu”;dojrzałymożebyćpisarz(klasyk),jak
icałaepoka;
B)„uniwersalność”(jakoprzeciwieństwoprowincjonalności)matukrytyknamyśli
przykładanie„miaryWergiliusza”,weryfikowanietradycjąeuropejską,dysponowanie
przezpisarzaświadomościąkręgukulturowegowytworzonegoprzezGreków.
Normatywnyiuniwersalny,ahistorycznywymiarzjawisk„klasycznych”kojarzony
jestprzedewszystkimznazwiskiemwielkiegopromotorastarożytnościirenesansu
wepocenowożytnej,JakubaBurckhardta,którywwydanejw1860rokuKulturze
OdrodzeniaweWłoszech
10wywyższanieśmiertelnewzoryantykugrecko-rzymskiego
zapośredniczonepoprzezwłoskirenesansnawspółczesność.Tzw.pierwiastekstaro-
żytny,stającysięklasyką,byłjegozdaniemobokhumanizmunajtrwalsząnieśmiertel-
nązdobycząeuropejskiejkultury.
Równieznaczącąiponadczasowąrolęprzypisałwywodzącymsięzklasycznego
antykuzasadomestetykiHeinrichWölfflinwKunstgeschichtlicheGrundbegriffe
(1915)
11.Badaczopisujehistorycznyrozwójsztukijakodokonującysiępoprzezciągłe
przemiany„sztukiklasycznej”w„barokową”,gdziepojęciatemająwymiarponadcza-
sowy,aperiodyzacjatowychwycenieprocesów„urywaniasięirozpoczynaniaod
4G.W.F.Hegel,Estetyka,przeł.J.Grabowski,A.Landman,t.II,Warszawa1966,s.28.
5Tamże,s.26.
6W.Dilthey,Trzyepokinowoczesnejestetykiijejzadania,w:tegoż,Pismaestetyczne,przeł.
K.Krzemieniowa,opr.iwstępZ.Kuderowicz,Warszawa1982,s.267.
7Tamże,s.285.
8Tamże,s.22.
9T.S.Eliot,WhatisClassic,London1945.Polskiprzekł.:T.S.Eliot,Ktotojestklasyk,w:tegoż,Szki-
celiterackie,przeł.H.Pręczkowska,Warszawa1963.
10J.Burckhardt,KulturaOdrodzeniaweWłoszech,przeł.M.Kreczowska,przedm.Z.Łempicki,Kra-
ków1930.
11H.Wölfflin,KunstgeschichtlicheGrundbegriffe.DasproblemderStilentwicklunginderNeueren
Kunst,Basel1915.Polskiprzekł.:Podstawowepojęciahistoriisztuki.Problemrozwojustyluwsztuce
nowożytnej,przeł.D.Hanulanka,Wrocław1962.
