Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
IzabellaSzafranalias-Szafrańska
Jakozjawiskokulturoweksiążkęużytkowądziecięcąbadałym.in.:
IrenaSocha,KrystynaHeska-Kwaśniewicz,ElżbietaGondek.Ostat-
niazwymienionychskupiłasięnaedycjiksiążekliterackichdladzieci
zpierwszejpołowyXIXw.,wydanychwoficynachśląskichwgrani-
cachPrus(HeskaKwaśniewicz,Socha,1996,s.42-50).RyszardWaks-
mundwLiteraturzepokojudziecinnegoopisywałżyciedzieciwpołowie
XIXw.orazana1izowałformyedycjiużytkowych(Waksmund,1986).
Winnejpracyrozwinąłpodobnezagadnienia,badająctematy,gatun-
kiikontekstypublikacjiprzeznaczonychdladzieci(Waksmund,2000).
JoannaPapuzińskadokonałaomówieniaianalizygatunkówwdwóch
tekstach:Literaturadladzieciimłodzieży-pojęcieiproblemyklasyfika-
cjiorazLiteraturapopularnonaukowa.Przeglądwydawnictwzwartych
orazpublikacjiwperiodykachnaukowychdowodziistnienianiewielu
pracdotyczącychdziecięcejksiążkiużytkowej,ponieważliteraturadla
dzieciimłodzieżywdrugiejpołowieXIXw.podwpływempozytywi-
zmuograniczałasiędotzw.pokojudziecinnego.Stałasięonazjawiskiem
hermetycznym,aledziękitemubardzowyrazistym(Waksmund,1986).
Wpolskichwarunkachspołeczno-historycznychliteraturawywodzi-
łasięztradycjiszlacheckich,przepojonychmiłościądoojczyzny,jej
kultu,ideiisymboli.nDziecinauczasięmiłościdorodzicówiBoga,
szacunkudlaopiekunówistarszych,respektudlacudzejwłasności,
aponadtooszczędności,wstrzemięźliwości,pilnościwnauceipracy,
grzecznościdlasłużby,poszanowanianarodowychpamiątek,patrio-
tyzmu”(Waksmund,1986,s.16).Piśmiennictwotegookresuwyra-
żasięwwielugatunkach,takichjak:powiastki,baśnieiopowieści
fantastyczne,legendy,książkiobrazkowe,literaturapopularnonauko-
wazróżnychdziedzin,wydawnictwareligijneipropagującezabawę
(Heska-Kwaśniewicz,Socha,1998,s.18-23).
Wtympodzialeksiążkaużytkowabędzieobejmowałaczęśćtegopiś-
miennictwa-tytułypełniącenietylkofunkcjewychowawcze,estetycz-
neiedukacyjne,aletakżewłaściweporadnikomfunkcjepragmatyczne.
TypologiiksiążkidziecięcejużytkowejdokonałR.Waksmund,dzieląc
na:podarki(Podarekdlagrzecznychdzieci)orazpamiątkiprzyno-
szącezestawydydaktycznebądźświąteczne(Nakolędę,Nagwiazdkę).
Szczególnąformęstanowiły:wiązanie,czyliprezentautoradlakogoś
zrodziny;imionnikzwanysztambuchem,będącyksięgąpamięciiprzy-
jaźni;powinszowaniemającecharakterokolicznościowy,przeznaczone
dodeklamacjizokazjiważnychuroczystościrodzinnych(Waksmund,
1986,s.19-22).Autorwyróżniłtakżenaukęwzabawce,doktórejza-
liczyłgawędęigręedukacyjną(Socha,2001,s.106),orazksiążkipo-
czątkowejnauki,gdziewymieniaczytania(Waksmund,1986,s.74).