Nowe "Treny"?

Anna Spólna

Uzyskaj dostęp

ISBN/ISSN:

978-83-233-2346-4

DOI:

-

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2007

Liczba stron:

390

XML:ISBN/ISSN:

Bibliografia:

Spólna, Anna. Nowe "Treny"?. Red. . Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007, 390 s. ISBN 978-83-233-2346-4

Bibliografia refWorks:

RT Book, Whole

SR Electronic(1)

A1 Spólna, A.

A2

T1 Nowe "Treny"?

PB Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

PP Kraków

YR 2007

SN 978-83-233-2346-4

Bibliografia BibTex:

@Book{ 1457, author = "Spólna, Anna", editor = "", title = "Nowe "Treny"?", publisher = "Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego", year = "2007", address = "Kraków", isbn = "978-83-233-2346-4" }

Bibliografia endNote:

TY - BOOK

AU - Spólna, Anna

ED -

TI - Nowe "Treny"?

PB - Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

CY - Kraków

PY - 2007

SN - 978-83-233-2346-4

ER -

Netografia (standard APA):

Spólna, Anna. Nowe "Treny"? [baza danych online] Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, 2007 [dostęp: 04 07 2024]. Dostęp w Ibuk Libra: https://libra.ibuk.pl/reader/nowe-treny-anna-spolna-1457.

poezja żałobna, poezja funeralna, Tadeusz Różewicz, Władysław Broniewski, Anna Kamieńska

Rozprawa dotyczy przemian zachodzących w polskiej poezji żałobnej po 1945 roku, ich przyczyn i konsekwencji dla rozumienia tradycji literackiej. Autorka omawia kwestie oryginalności twórczej, autobiografizmu i autotematyzmu, konfliktu pomiędzy pra...

ISBN/ISSN:

978-83-233-2346-4

DOI:

-

Wydawnictwo:

Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego

Rok wydania:

2007

Liczba stron:

390

XML:ISBN/ISSN:

Uwagi wstępne4
Część pierwsza. PONOWIENIE, PRZETWORZENIE, ODWRÓCENIE. POLSKA POEZJA FUNERALNA WOBEC KONWENCJI15
I. Poezja żałobna - współcześnie16
II. Wobec tradycji gatunku21
III. Tytuły, motta, dedykacje - zaproszenie do dialogu39
IV. Topos powtarzany - topos podważany44
V. Synkretyczna "pamięć wzoru" - kulturowe transpozycje tematyczne72
VI. Sytuacja utraty - wyzwanie dla egzystencji79
VII. Wdzięczność i wina. Wobec obowiązku pamięci historycznej84
VIII. Tom poetycki jako historia żałoby: cykle epicedialne102
IX. Nieufni ironiści. Znaki dystansu wobec konwencji funeralnej120
X. Żartobliwe wiersze żałobne132
XI. Odwrócenie znaków - topos "śmierci za życia"141
XII. Po co tradycja? Forma żałoby a sens śmierci154
Część druga. ZBLIŻENIA I INTERPRETACJE156
I. Tradycja zawłaszczona. Panegiryk żałobny w Polsce Ludowej (1949-1955)157
Poezja funeralna realizmu socjalistycznego - w poszukiwaniu wzoru158
Socrealizm "pseudoklasyczny" - funeralne panegiryki168
Koncepty i hiperbole. Wobec powszechnego obowiązku żałoby174
"Zniewolony język" - poezja epicedialna w służbie propagandy182
Biografia czy hagiografia? Żałobne wiersze socrealizmu jako gest obdarzenia nieśmiertelnością196
Broniewski "niedyskretny"?207
II. "Nowe Treny"? Anka Władysława Broniewskiego207
Własne Treny. Wobec tradycji209
Kompozycja Anki214
Pytania bez odpowiedzi. Wewnętrzna dialogiczność zbioru220
Pamięć i uobecnienie225
"O wielkim kochaniu". Miłość jako zobowiązanie232
"Od zachwytów aż do potępień" - pomiędzy opłakiwaniem a pocieszeniem240
Wprowadzenie253
III. Bunt słów. Biały rękopis Anny Kamieńskiej jako cykl żałobny253
Być jednym256
Nieśmiertelność ciała261
"Krzyk mojego snu"264
"Dwa słowa odszarpane"270
"Palce milczenia"276
Bóg osamotnionych279
Wobec konwencji283
IV. Odrzucenie formy - ocalenie sensu. Matka odchodzi Tadeusza Różewicza wobec żałobnych tradycji literackich293
"Domek dla umarłych". Praca żałoby295
Topika żałobna - antykanon Różewicza302
W pogoni za wiernością. Różewicza dialog z Norwidem311
Matka odchodzi jako sylwa domowa318
Historia sprzeniewierzenia324
Rozterki Don Kichota333
Skarga opuszczonego336
Nieobecność Ojca340
Uświęcenie przez dobroć343
Teraz347
Wobec oczu matki348
Zakończenie. Ocena i perspektywy rozwoju gatunków funeralnych we współczesnej poezji polskiej348
Bibliografia357

16

Nowe„Treny”?PolskapoezjażałobnapoIIwojnieświatowejatradycjaliteracka

sanywpoezjęfuneralną,wskazujęnaźródłajegopowszechnejobecności,sta-

rającsięprzytymuniknąćjednostronnychocen.Sięgamtakżedobadańnad

poezjąklasycyzmustanisławowskiego,byporównaćfunkcjepanegirykuspeł-

nianeprzeztekstyosiemnastowieczneiwspółczesne.Analizujęludycznycha-

rakterwierszyżałobnychrealizmusocjalistycznego,skupiającuwagęna

szczególnymwspółzawodnictwie,którezrodziłasytuacjapowszechnegoobo-

wiązkureagowaniawierszaminaroczniceibieżącewydarzeniapolityczno-

-społeczne–współzawodnictwieprzejawiającymsięwkonceptyzmieihiper-

bolicznościpoezjiepicedialnej.Badamsposób,wjakidowierszyżałobnych

przenikałanowomowa,ito,jakjęzykówzamieniałtekstyepicedialnewutwo-

rypropagandowe.Rekonstruujętakżewzorzecosobowywyłaniającysięztej

poezji.Interesujemniepłynnagranicapomiędzyspreparowanązwyklebiogra-

fiąbohateraaświeckąhagiografią,zakładającąistnieniejakiejśformyuświęce-

niainieśmiertelnościdostępnejpatronomiprzewodnikomzbawiającejświat

rewolucji.Wszystkimtymproblemomtowarzyszypytanieosposób,wjaki

zmanipulowanaisłużącamanipulacjiliteraturastarałasięnawiązywaćdo

tradycji,atakżeoprzyczynyiskutkiklęski,którąponiosła.

KolejnyrozdziałpoświęconyjestAnceWładysławaBroniewskiego,żałob-

nemuzbiorowiwierszy,który,choćznanyiczęstozestawianyzcyklemczar-

noleskim,zasługujenadokładnąanalizęicałościowąinterpretację.Omawiam

pierwszereakcjekrytyki,wyraźniezaskoczonejotwartościąiintymnościący-

klu;określamsposób,wjakipoetatakzanurzonywtradycji,zwłaszczaro-

mantycznej,dobierasobiewzorce;zestawiamjęzykistyltomu–gwałtowny

ichropawy–zewolucją,jakazaszławpowojennejtwórczościpoety,coraz

bardziejsprozaizowanej,corazmniejregularnej,odwołującejsiędonorwi-

dowskiegomodelulirykiemocyjnej.Wielemiejscapoświęcamkompozycji

Anki,skomplikowanejiwpewnymsensieruchomej,boformującejsięwtrzech

etapach,dwuczęściowej,budowanejwpołowiezwierszyumieszczonychwe

wcześniejszychzbiorachpoety.Broniewskiwyraźnieodnosisiędoporządku

Trenów,leczznaczniegomodyfikujeprzezwprowadzenienaprzemienności

wątkówkomploracyjnychikonsolacyjnych.

Cyklpoświęconypamięcicórkijestzbudowanydialogicznie,stanowiudra-

matyzowanesoliloquium,wramachktóregoodbywasięposzukiwanieuwew-

nętrznionegogłosudziecka.Wskazujęnawstrząsająceświadectwoniezgodyna

odejścieumarłejwpisanewtendialog,mającystworzyćnamiastkęjejobecności

–obecnościwewspomnieniu,wniejasnejepifanii,wnadwiślańskimpejzażu,

kojącej,lecziluzorycznejikruchej.Moimzdaniem,Broniewskiracjonalistanie

chceiniepotrafisięłudzić,czymodbierasobiemożliwośćtrwałegopocieszenia.

WierszeAnkianalizujętakżejakoobrazniezwykłejmiłości,opartejnawzajem-

nymszacunkuipodobieństwieprzekonań,zwieńczonejwspólnymprzedsię-

wzięciemartystycznym:pracąnadfilmemoWiśle–obrazwwidocznysposób

wykreowanyiidealizowany.Stawiamtezę,żepoprzezzestawieniezesobą

wierszypierwszejidrugiejczęścizbiorupoetarozpoznajeabsurdwłasnegolosu

idostrzegawnimokrutnąironię,rozumianąnasposóbromantyczny,jakostan

świata,zktórymniesposóbsiępogodzić,choćrównocześnieniemożnaznim