Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
26
Nowe„Treny”?PolskapoezjażałobnapoIIwojnieświatowejatradycjaliteracka
Tradycję,którąwspółtworzątaknapisanejużdzieła,jaknormyliterackie9,
traktujesięwspółcześniejakorównorzędnewspółistnienieprzeszłościiteraź-
niejszościliterackiej.PiszeotymM.WykawksiążceGałczyńskiawzoryliterac-
kie,pokazując,wjakisposóbodpowiedniwybórztradycjisłużyekspresji
światopoglądutwórcy10.Toteżmówiącoponowieniuwzoru,rozumiesię
przeztoponowienietwórcze,zregułyzawierającesygnałydystansuiniepew-
ności.Posuwającsiekilkakrokówdalej,H.Bloomwypowiadanamiętnąpo-
chwałęambiwalentnej,miłosno-nienawistnejrywalizacji,którawkradasię
pomiędzyspadkobiercęiantenata:
Poezjajestlękiemprzedwpływem,jestbłądzeniem,jestutrzymanąwryzachper-
wersją.Poezjajestniezrozumieniem,błędnąinterpretacją,mezaliansem.
Poezja(Romans)toRomansRodzinny.Poezjatooczarowaniekazirodztwemutrzy-
manewryzachprzezopórwobectegooczarowania11.
„Moimistrzowie/pytająmnieoradę(...)moi/mistrzowiemówiąszep-
tem/słyszę,jakdrżyichgłos”–piszeA.ZagajewskiwwierszuJesteściemoim
milczącymrodzeństwem(PŚ,224–225)12.Nawiązywaniedotradycjiprzypomina
włączaniesięwpartnerskidialogizmieniazarównoucznia,jakinauczyciela
9Zob.klasycznejużopracowanieproblemuautorstwaJ.Sławińskiego,zjegokoncepcją
stanutradycjijako„projekcjidiachroniiwsynchronię”pozostającejwnieprzerwanejreorgani-
zacji,wpracySynchroniaidiachroniawprocesiehistorycznoliterackim,[w:]tegoż,Dzieło.Język.
Tradycja,Warszawa1974,s.11–38.S.Balbusokreślatozjawiskomianem„statusupresentper-
fect”żywejtradycji(Międzystylami,s.68).„Tradycjąkluczową”(wrozumieniuJ.Sławińskiego,
KoncepcjajęzykapoetyckiegoAwangardyKrakowskiej,Wrocław1966,s.188–189)dlapowojennej
literaturyfuneralnejpozostająniezmiennieTrenyJ.Kochanowskiego,choćsposób,wjakisą
odczytywane(„ulegająinterioryzacji”),podlegaznamiennymmodyfikacjom.Ciągłyruchpo-
nowieńiprzekształceńwobrębiedynamicznejcałości,jakąjesttradycjagatunkowa;akceptacja
tegoruchujakocechastanuświadomościgenologicznejtaktwórców,jakiodbiorcówliteratury
współczesnejjeststaleobecnawdyskursieteoretyczno-ihistorycznoliterackim(„każdyutwór
reprezentującygatunekmodyfikujegopoprzezdodawanie,negowanielubzmianęskładni-
ków”–mówiR.Cohen,Historiaigatunek,przeł.M.Adamczyk-Grabowska,„PamiętnikLite-
racki”1989,z.2,s.266).
10Zob.:M.Wyka,Gałczyńskiawzoryliterackie,Warszawa1970,s.55inast.Wmocypozostają
ustaleniaM.Głowińskiego,którynazwałtradycjąliteracką„tepierwiastki,któresązdolneak-
tywniekształtowaćwspółczesnąpraktykępisarską,którestająsięskładnikiemnowegoukładu
historycznoliterackiego,nietracącjednakznamionswejwłaściwejprzynależności”,idostrzegł
dwoistośćorazrelatywizmzjawiska–jakoelementupraktykitwórczejiskładnikaświadomości
literackiej(por.:Tradycjaliteracka.Próbazarysowaniaproblematyki,[w:]M.Głowiński,Intertekstual-
ność,groteska,parabola.Szkiceogólneiinterpretacje,Kraków2000[=PracewybraneMichałaGłowiń-
skiego,red.R.Nycz,t.V],s.37inast.).
11H.Bloom,Międzyrozdział,przeł.W.Kalaga,[w:]Współczesnateoriabadańliterackichzagranicą.
Antologia,t.IV,cz.2,oprac.H.Markiewicz,Kraków1996,s.263.Pełnywykładkoncepcjidziedzi-
czeniatradycjijakoagonuzawieraksiążkaH.Bloom,Lękprzedwpływem.Teoriapoezji,przeł.
A.Bielik-RobsoniM.Szuster,Kraków2002,zaśewolucjępoglądówteoretycznoliterackichBlo-
omaomawiawnikliwietłumaczkawesejuPodmiotjakoaktwoli:HaroldaBloomapochwałaagonu,
[w:]A.Bielik-Robson,Innanowoczesność.Pytaniaowspółczesnąformułęduchowości,Kraków2000,
s.87–124.
12WierszeA.Zagajewskiegocytujęztomówoznaczonychskrótami:PŚ–Późneświęta,War-
szawa1998,iP–Pragnienie,Kraków1999,podającposkrócienumerystron.
