Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Dokądzmierzaprofilaktyka
ZbigniewB.Gaś
PROFILAKTYKAjestinterwencjąwspomagającąwychowanielubkompen-
sującąniedostatkidojrzałości.Podejmujemyjąwsytuacjizagrożenialubwy-
stępowaniazachowańdysfunkcjonalnych.Obejmujeonarównolegletrzynurty
działania:wspomaganiedziecka/nastolatka/człowiekadorosłegowradzeniuso-
bieztrudnościamizagrażającymiprawidłowemurozwojowiizdrowemużyciu,
ograniczanieilikwidowanieczynnikówryzyka,którezaburzająprawidłowyroz-
wójidezorganizujązdrowystylżyciaorazinicjowanieiwzmacnianieczynników
zabezpieczających,któresprzyjająprawidłowemurozwojowiizdrowemużyciu.
Uzasadnieniadlainterwencjiprofilaktycznejposzukujemywdwóchpłaszczy-
znach.Wprzypadkudzieciimłodzieżypunktemodniesieniajestwizjaprawidło-
wegorozwojuwdziewięciuwymiarach:emocjonalnym,kontaktówheteroseksu-
alnych,społecznym,intelektualnym,zawodowym,wykorzystaniaczasuwolnego,
ogólnejfilozofiiżyciaorazpoczuciawłasnejtożsamości.Natomiastwprzypadku
osóbdorosłychpunktemodniesieniasąkryteriaoptymalnegofunkcjonowania,
doktórychnależą:pozytywnenastawieniedosiebie,wzrostirozwójosobisty,au-
tonomia,adekwatnespostrzeganierzeczywistości,kompetencjawdziałaniu,po-
zytywnerelacjeinterpersonalne,konstruktywnysystemwartości,orazpoczucie
sensużycia.
Wszędzietam,gdzieczłowieknieosiągawspomnianychkryteriów,pojawiasię
ryzykozachowaniadysfunkcjonalnego.Klasyfikacjazachowaniajakodysfunk-
cjonalnegozależyodczterechczynników:charakterystykisamegozachowania
(czyliCOczłowiekrobi),jegokontekstuspołecznego(czyliWJAKIEJSYTUACJI
pojawiasiętodziałanie),jegorolidlaosobydziałającej(czyliJAKIESKUTKI
maonodladanejosoby)orazkontekstuhistorycznego(czyliCZYMIEŚCISIĘ
WRAMACHNORMSPOŁECZNYCH).Zgodnieztym,zachowaniedysfunk-
cjonalnejest:sprzeczneznormamirozwojowymi,zakłócaprawidłowyproces
dojrzewania/życiaczłowieka,wywołujedezakceptacjęspołecznąorazwyzwala
reakcje/przeciwdziałanieosóbznaczących.
Ostatnielatasprawiająjednak,żemiejsceirolaprofilaktykistająsięcorazbar-
dziejdyskusyjne.Corazwyraźniejzaznaczasięzjawiskodywersyfikacjizachowań
dysfunkcjonalnych.Przejawiasięonowtrzechnurtach.Pierwszyznichtowpro-
wadzaniezachowańdysfunkcjonalnychwobszarzachowańkonwencjonalnych.
Obserwujemytomiędzyinnymiwodniesieniudoróżnorodnychzachowańsek-
sualnychczłowieka(poczynającodcorazwcześniejszegookresuinicjacjiażpo
akceptowanieróżnych-czasemwręczwynaturzonych-formzachowańseksual-
nych),używaniuwybranychśrodkówpsychoaktywnych(np.marihuany),wybra-
