Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
nejawangardyXXwieku.Wpisanywrewoltęnowatorów,był
Czyżewskikubistycznymdeformatoremireformatorem,futu-
rystycznymntechnicystą”,dowodziłnawetzmysłunadrealnego.
Tomateriipomieszaniebyłopewnąkonstelacyjnągrą.Alicja
Baluchprzyznawała,żenniektórezutworówCzyżewskiego
możnazakwalifikowaćjakokatastroficzne,innejakowizyjne
poematyfilozoficzne,apóźnalirykawydajesięwychodzićpoza
ramyawangardy”4,HelenaZaworskapisałaonpre-surreali-
stycznymtypiewyobraźni”5.PoetyckieksiążkiCzyżewskiego
(zasadnieokreśloneprzezBaluchmianemnsynkretycznych”)są
niespójneiliterackonnierówne”,ale-paradoksalnie-wydaje
się,iżtowrzucanietekstówzróżnychlatdotomikowejwirówki
wynikazsytuacyjnejkonsekwencjitransowychnchwilolśnień”,
impulsów,potrzebynagłychzwrotówestetycznych,wykorzy-
stywaniakompozycyjnychzgrzytów.
Wewspomnianymnpanopticum”przewijasiękorowód
postaci(m.in.nmordercygeniuszegenerałowie”,nnakręcanyklu-
czemmickiewicz”,nrozpruwaczemordercy/garbacigeniusze
rzezimieszkowie”,nszopenkonający”,ndantenaelektrycznych
drutach”),pojawiająsiękolejneprzedmioty(arekwizytorniajest
bogata)-wszystkownarzuconym,mechanicznymruchu.Pada
zresztąwezwanie:nzmanekizujmyświat”,poktórymndyrektor
publicznośćmanekiny”tańczą.Towłaściwieśmietniskorze-
czywistości,nadktórymczuwa-takjużnazwany-hipnotyzer.
Czyżewskijestsprawozdawcązwydarzeńswojejwyobraźni,
wdużejmierze-sprawozdawcą-reżyserem.
4A.Baluch:Wstęp.W:T.Czyżewski:Poezjeipróbydramatyczne.
Oprac.A.Baluch.Wrocław1992,s.LXXIV.BNI,273.
5H.Zaworska:Formizm[tuczęść:TytusCzyżewski].W:Literatura
polska1918-1975.Red.A.Brodzka,H.Zaworska,S.Żółkiewski.T.1:
Literaturapolska1918-1932.Warszawa1975,s.345.Por.J.Kornhauser:
Wśródmanekinów.TytusCzyżewskiisurrealizm.W:Międzysłowemaobra-
zem.RzeczoTytusieCzyżewskim.Red.D.Wasilewska.Kraków2017,
s.119-132.
17
