Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
2.Spektaklmodernistycznegoniepokoju
DziękiŚmierciFauna.Obrazkowiz1907rokupoznaliśmy
obliczepisarzawstępującego,dobrzezorientowanegowniuan-
sachpoetykiiwyobraźnimłodopolskiej.KimjestFaun,który
nbłądzącgdzieśpolasach,przylazłjednegowiosennegodniana
granicępolskiejwsi”.Proboszczpowie:nTotakistaroświecki
bógwdziwnejpostaci”,Wójt:nEmożetojancykryst,/Bopisali
wgazetach,/Zekoniecświatabędzie”,ParobekKubarzeknie:
n[ł]Tojakiśpalamanter,/Przebranyciarach,/Cosięmukume-
dyizachciewa;Gdzietodiabeł-”(WiUT,s.266).Wielokrotnie
debatowanojużnadznaczeniamitegoobrazka,dostrzegając
wnim-międzyinnymi-symbolistycznyrozrachunek.Odniego
naprawdęzaczynasiędrogaironisty-destruktora,twórcyposzu-
kującegoperyferyjnychścieżeksztukisłowaiobrazu.WŚmierci
Fauna,mówiąckolokwialnie,chłopibiorąsprawywswojeręce;
turządziziemskieodczuciegromadnejsiłyiegzekwowanaprzez
nichnsprawiedliwość”.Umierającynstarybógleśny”wypowie
ostatniezdanie:nAzabiłmnieniewolnikchłop,/Barbarzyńca”
(WiUT,s.276),likwidującpolskieskłonnościchłopomańskie,
OrganistazaśspróbujewyjaśnićDziedzicowi:nE--żeto,proszę
jaśniepana,/Podobnobyłcudzybógłjakiś?!”(WiUT,s.278).
WażnebyłyisąuwagiJanuszaKryszakaotransformacjach
twórczościCzyżewskiego,onciągleponawianychpróbach
przezwyciężeniarozpadowejdynamikirzeczywisto-
ści”,onświecierozprężonym”6.Ponawiaćdziśmożemy
pytaniadotycząceczłowiekawtenświatwpisanego,granic
poznawczego(roz)poznania.Kryszakzestawiłuwagidotyczące
wykładniwspółczesności,przenikniętej
różnymiformamiświadomościzmistyfikowanej,któreCzy-
żewskiujmujewironicznynawias,sygnalizującagresywność
spłyconychwersjikultury,manekinizacjęspołeczeństwa,
poddaniesięfałszywymkultom,przyjednoczesnejdegradacji
mitówikultówdawnych[ł]
6J.Kryszak:„Harfarzuliczny”.W:Idem:Urojonaperspektywa.Szkice
literackie.Łódź1981,s.40.
18
