Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
periodyzacja
reliktem?
jącwciążpomysłównanowe.Achodziotakie,któremogłybysku-
tecznieodpowiedziećnapytanie,jakiewspółczesnyodbiorcasztu-
ki,zwanyczęstojejkonsumentem,kierujepodadresemekspertów:
cosięnaprawdęzmieniaiczyto,cosięzmieniaprzynależydosamej
sztukisłowa,czyjeszczedoczegośinnego.Jesttojednoznajważ-
niejszychwyzwańwspółczesnościpodadresemhistoriiliteratury.
Kryzystradycyjnegodziejopisarstwajestfaktemstwierdzonymi
niewartosięnadtymdalejzagłębiać,możestaraćsięlepiejzro-
zumieć,coztradycjimożezostaćjeszczeocaloneiniekoniecznie
wczambułpotępionejakoreliktczasówzaprzeszłych,atakżeczego
możnasięspodziewaćpoofertach,jakiezróżnychstronsązgłasza-
newłaśniepodadresemhistoriiliteraturywimiętego,coniebez
polemicznejtendencjibywaczęstookreślanemianemdeconstructi-
verethinking.Periodyzacjawydajesięwłaśnietakimreliktem,jak-
bypamiątkąpoczasachzaprzeszłych,przetonowocześniezorien-
towanawiedzaoliteraturze–mówiąjedniijestichcorazwięcej
–niezamierzajużdalejzajmowaćsięskompromitowanączynnością
dowolnegodzieleniaciągówczasowychnaepoki,okresy,przełomy,
przewroty,punktyzwrotneigraniczne,gdyżoperacjetakie,imdłu-
żejzdajemysięwierzyćwichskuteczność,tymbardziejoddalają
nasodpilniejszychzadań,jakimwinnasprostaćnaszadyscyplina
dzisiaj34.
Jesteśmy,przynajmniejodpewnegoczasu,świadkamizabiegów
raczejantyperiodyzacyjnych,przynajmniejwdotychczasowymzna-
czeniutegosłowa.Pozacelami,jakieprzyświecająujęciompodręcz-
nikowym(honorującymzkoniecznościokresyczyepokiwkształcie
przyjętympowszechnie,respektującymdatygraniczneicezury,bez
którychniemożesięobyćżadnanarracjahistorycznawtradycyjnym
sensietegosłowa,zwracającawięcuwagęgłównienateczynniki,
którezapewniająciągłośćirozmaiciezresztąpojętątransformacyj-
nośćzjawiskomliterackim),akcentcorazczęściejbywapołożony
nafaktyświadczącebardziejobrakuciągłości,awięcnarozmaitych
przewrotachczyprzełomachliterackich,nagłychzmianach,sko-
kachczyprzerwachwczymś,cotylkodoktrynalnymzwolennikom
narracjihistorycznejwydajesiębyćprocesemciągłyminieprzerwa-
nym35.Zamiastokresów,konstruowanychzmyślą,byzjawiskom
takróżnorodnym,jakprądy,kierunki,ruchyartystyczne,gatunki
itd.nadaćpozoryjednolitości,uciekasiędoserii,wznaczeniunada-
nymimwłaśnieprzezFoucault,zktórychtouserii”każdamiałaby
34M.Mattix,PeriodizationandDifference,uNewLiteraryHistory”t.35,
nr.4,Autumn2004,s.685–697.
35TheoreticalIssuesinLiteraryHistory,red.D.Perkins,Cambridge1991.
28
