Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
skłaniamsięzdecydowanienajsilniejkuintentiooperis,niewykluczającjed-
nakwagiprzekonującejinterpretacjiczytelniczej.
Trzebanakonieczauważyć,żeautotematyzmdoczekałsiękilkuinteresu-
jącychujęć,którepodpewnymiwzględamistanowiąkontrapunktysprecyzo-
wanejdotychczasdefinicjiradykalnej.Zanimprzejdędodalszychzagadnień
powiązanychzautotematyzmem,czylijegohistorycznoliterackiejbiografii,
należyonichpokrótcewspomnieć.
PierwsząpropozycjęstanowiątupraceDanutyDanek,którametapoziom
dziełarozumiałaniejakoobecnośćwsamymtekściepewnejnaddanejper-
spektywy,aleniejakonasposóbgenetyczny.Zanmetaelementy”dziełauznała
onabowiemtytułyczyspisytreści,którezzałożeniaobejmująsobącałetek-
sty.Badaczkawskazywałatakżenabardzociekaweautotematycznefunkcjo-
nowanieprzedmiotówtypuepitafia,rozumianychjednocześniejakookreślo-
netekstyorazmedia,naktórychutrwalonoichsłowa,czymotworzyładrogę
dokrytykigenetycznejimaterialnejzjawiska61.
Podobne,choćzwieluwzględówodmiennespojrzenienadziełaautotema-
tycznezaproponowałatakżewspominanaEwaSzary-Matywiecka.Wpracy
Powieść-dzieło-autotematyzmbadaczkazajęłasięspecyficznymrodzajem
tekstówautotematycznych,którejakoswójimmanentnyskładniktraktują
mediafunkcjonującewobiegurynkowym-czyliwłaśnieksiążki.Pozwoli-
łojejtonawyzwolenieinterpretacjidziełautotematycznychzahistoryzmu
isproblematyzowaniejejwkontekściematerialnejprodukcji62.Implikacjami
nmaterialnych”analizDanekinmaterialistycznego”spojrzeniaSzary-Maty-
wieckiejzajmujęsięszerzejwrozdzialetrzecimiczwartym.
Wyróżnićmożnatakżetrzecieinspirująceinietypowerozumienieauto-
tematyzmu,jakkolwiekjesttozagadnienieopisanesłabo-wzasadzienie-
usystematyzowane,pojawiającesięluźnonaprzykładwopracowaniachAn-
drzejaWernera63,EdwardaBalcerzana64czytekstachBogusławaBakuły65.
JakpisałBalcerzan,nautotematyzmpojawiasięwówczas,gdyznakniedo-
stateczniejakby«uprzedmiotowiony»,poddanyoperacjipoetyckiej,wpraw-
dziewypreparowanyzhistoriipoetyckiej,ale-jużzbanalizowany,zostaje
dodatkowoopisanyjakoprzedmiot«chwytu».Obiektemtakiegoopisustaje
61Zob.D.Danek,Wypowiedziodzielewdziele,dz.cyt.;taż,Dziełoliterackiejako
książka:otytułachispisachrzeczywpowieści,Warszawa1980.
62E.Szary-Matywiecka,Książka-powieść-autotematyzm,dz.cyt.
63Zob.A.Werner,Człowiek,literaturaikonwencje,w:tenże,Zproblemówliteratury
polskiejXXwieku,t.1,Warszawa1965,s.344.
64E.Balcerzan,Przezznaki,dz.cyt.,s.79.
65Bakuławspominaonpojęciachchwytuitekstu”jakojednejzmożliwychdrógba-
daniaautotematyzmu,zob.Obliczaautotematyzmu(autorefeksyjnetendencjewpolskiej
prozieporoku1956),Poznań1991,s.22-23,29in.(onsygnałowości”autotematyzmu).
32
