Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ZainspirowanyniemieckąfilozofiąidealistycznąSandauerzauważał,że
dopełnienieprojektuliteraturykonsekwentnieautotematycznejdoprowadzi-
łobydonkońcahistorii”
,wtym-historiisztuki.Powstałobybowiemwówczas
dziełocałkowiciesamozwrotne,stanowiącekresmożliwościartystycznego
rozwoju-KsięgaLudzkości,będącapewnegotypuliterackimanalogonem
Heglowskiegoduchaabsolutnego;kwestiętęomawiamyszerzejwkolejnych
podrozdziałach.Zauważmynatomiast,żepragnieniestworzeniapodobnego
dziełaugruntowanejestjużwromantyzmie-pomyślmyojenajskimideale
poezjistanowiącejdoskonałąfuzjęliteraturyifilozofiiorazomarzeniuosfor-
mułowaniunostatecznejksiążkiromantycznej”
,czylipowieści95.
Choćprojektytezostałyprzezmodernizmprzefiltrowaneprzezkategorie
formyireferencji,niemożnaprzecenićwkładuromantyzmu-azwłaszcza
myśliSchlegla-wrozwójliterackiegoautotematyzmu.Sandauerbezbłędnie
wykazałbowiemwSamobójstwieMitrydatesa,żejednymznajważniejszych
wydarzeńwhistoriizjawiskabyłaironiaromantyczna,skonceptualizowana
właśnieprzezautoraLucyndy.Ironiata,rozumianajakoobnażeniefikcyjnego
charakteruliteratury,powstaładziękizerwaniunadawczo-odbiorczegopak-
tu-nwychyleniesię”artystyzdzieładoprowadziłodoradykalnejdeziluzji
sztukiiugruntowaniaprzekonaniaojejkreacyjnymcharakterze.Jakdialek-
tyczniedefiniowałironięSchlegel,stanowiłaonanwyrazsprzecznościmiędzy
tym,coskończone,atym,conieskończone,corelatywne,acoabsolutne”96,
stającsięświadectwemakceptacjiułomnościpoznawczychitwórczychzdol-
nościczłowieka:wobliczuuświadomieniaporażkiumysłowejiartystycznej
(będącejefektemnowoczesnejutratyobrzędowegocharakterusztuki)oraz
anarodzinamimodernistycznejpoezjisąznakomiciewidocznenaprzykładnawzorco-
wymdlaSandaueragrunciefrancuskim(ideałempoezjiczystejpozostajedlaniegobo-
wiem,uprzedźmydalszerozważania,twórczośćsymbolistów),otyledrogisztukirodzimej
układałysięniecoinaczej-podwalinypodmodernistycznąpoezjęautotematycznąposta-
wiłwszak,jakwidzieliśmy,romantyzm,poprzedzającychronologicznierozkwitwielkich
realistycznychdziełnarracyjnych.Zauważmynaprzykład,żePiotrŚniedziewskiwksiążce
Mallarmé-Norwid.MilczenieipoetyckimodernizmweFrancjiorazwPolsce(Poznań
2008)łączypolskiegopoetęromantycznegowłaśniezfrancuskimmistrzemmodernizmu;
gdyNorwidumierał,literaturapolskadopierorozwijałafascynacjęrealizmem,zaśSan-
dauerwidziałzachodnisymbolizmjakoreakcjęnaprzepracowaniewielkiegorealizmu.
Stądkwestieperiodyzacjiichronologiiniesątuwcaleoczywiste.
95Zob.F.Schlegel,Rozmowaopoezji,w:Pismateoretyczneniemieckichromantyków,
wybórioprac.T.Namowicz,Wrocław2000;W
.Hamerski,Ironieromantyczne,dz.cyt.,
s.46in.Motywksięgiwydajesięnieprzypadkowytakżezewzględunadominujące
wzachodniejkulturzewyobrażeniadotycząceowegomedium,którenpilniestrzeżewie-
dzyosobiesamej”
,choćndostarczaczłowiekowiwiedzyoświecie”
,jednocześniepozo-
stająctakżewyobrażeniemrozdwojonym-tego,comaterialne,itego,cometafizyczne.
Zob.A.Dróżdż,Książkawświecieutopii,Kraków2006,s.6,15.
96F.Schlegel,SeineSchrifen,Wiedeń1882,t.2,s.296,cyt.za[SM,364].
41
