Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
wsamychdziełach,jakiwpostacimanifestów83-trudnoprzekonywać,by
istotniejszaodnzontologizowanej”ruchomościdziełabyładlanichrefleksja
naddana.Romantyczno-modernistycznawizjaKsięgiLudzkościbyłajednak
wizjązakładającąokreślonątranscendencję-wyższypoziompoznaniaczy
rzeczywistości,doktóregotylkonieliczneprojektyartystycznemajądostęp84.
Dostępten(dosamejesencjiliteratury)jednocześniebyłraczejwypracowy-
wanynaprzestrzenisamegoautoreferencjalnegoutworu,niczymwewspo-
mnianymRzuciekośćmi;tymczasemawangardowekoncepcjesztukiprzyj-
mowałyraczejosiąganąwkońcuwpodobnychprojektachhoryzontalność,
nimmanencję”utworujakozałożenie.Byćmożewłaśniedlatego-biorącpod
uwagęuznanyprzezemniezakoniecznyaspektwskazanianawłasnąautoge-
neratywnośćwutworachautotematycznych-niecoistotniejszeokażesiętu
nawiązywaniedotradycjiwysokiegomodernizmu,nieawangardy.
Wypadajeszczezauważyć,żepodobneprzesłanki-awangardoweprze-
konaniedotyczącemetafizykiznaczącejformy,któreznosiłokonieczność
przepracowywaniareprezentacjonistycznejwizjisztuki-analizowaćnależa-
łobytakżewkontekściepostmodernistycznejkrytykireferencji.Naprzykład
omawianaprzezemniedalejpoezjaAndrzejaSosnowskiego,silnieosadzona
wtradycjachneoawangardowych,motywujenietylkodopodjęciatematu
niezrozumiałości-jakwskazywałamwewstępie,wypływającegobezpośred-
niegozzagadnienianieprzedstawieniowościsztuki-aleikwestiiartystycznej
autonomiiwłaśnie.Możnazatemzasadniezastanawiaćsię,czypojęcietojest
wodniesieniudotwórczościnegującejrozdziałmiędzysztukąarzeczywisto-
ściąwogóleporęczne,jednocześniejednakpowracającdomożliwychkorzy-
ściemancypacyjnychpłynącychzjegoutrzymania,uruchamianychwsztuce
wysokiegomodernizmu85.
83Zob.np.Naukachodzenia.Tekstyprogramowepóźnejawangardy,red.W
.Browarny,
P
.Mackiewicz,J.Orska,t.1(Kraków2018),t.2(Kraków2019).
84Bakułauznawałnwynalazczośćartystyczną”iskłonnośćdoquasi-teoretyzowania
wdziele,którezawieraćmiałojednocześniefikcjęfabularnąinie-fabularną,zajedneznaj-
istotniejszychwłaściwościpostępowejsztuki.Zob.B.Bakuła,Człowiekjakodziełosztuki,
dz.cyt.,s.38.
85Wartoprzytymzauważyć,żedzisiejszemyślenieoautonomiijakowarunkupo-
litycznościsztuki-przekonanie,żeutwórartystycznymapotencjałemancypacyjnyje-
dyniewtedy,kiedyniejestpodległyżadnemudyskursowinaddanemu-wdużejmierze
pokrywasięzmyśleniemawangardowym:rozwinąćmożnajetakżeostwierdzenie,że
sztukajestpolitycznaniewtedy,kiedyodnosisiędorzeczywistościpolitycznej,alezsa-
megofaktutego,żefunkcjonujewświecieiorganizujeprzestrzeńpubliczną.Takąinter-
pretację-wywodzonąodJacques)aRancière)a,októrympiszęwdalszychpartiachroz-
prawy-możnawzbogacićtakżeonurtestetykirelacyjnejNicholasaBourriaudaorazjej
interpretacjęsformułowanąprzezClaireBishop.Zob.N.Bourriaud,Estetykarelacyjna,
38
