Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
doalienacji,odbierającpodmiotowijednośćpoznaniaibezpośredniośćkon-
taktuzeświatem.
Ówkryzyspoznawczynagruncieestetycznymuzmysławiarezygnacja
zalegoriinarzeczsymbolu,znówugruntowanawmyśliniemieckichide-
alistów.JakpisałaAgataStankowska-Kozera,choćobiefiguryzakładająntę
samąontycznąwizjęświata”
,opartąnadychotomiibytuizjawiska,alegoria
suponowałapoznawalnośćobrazowanegopojęcia.Natomiastsymbolkono-
towałtenidee,którychnigdynieposiądziemy,aktórejednak,wodróżnieniu
odpojęć,istnieją”90,stającsięjednocześnienzabezpieczeniemprzedpara-
doksem”-symbolizująceisymbolizowanestanowiąbowiem,zauważałaJu-
liaKristeva,dwienietożsamejednostki,którenigdysiędosiebieniezbliżą91.
Wtymsensiesamastrukturasymbolusugerowałaniespełnialnośćautotema-
tyzmu-niemożnośćzrównaniaprzedstawiającegozprzedstawianym.Mo-
głobytomotywowaćdopytaniaoalegorycznośćautotematyzmujakostra-
tegiiantynowoczesnej,zauważmyjednak,żealegoriaopierasię-wracamy
tudoproblemutemporalności-nangenerowaniunastępstw”
,autotematyzm
zaś-jakiironia-nasynchronii92.
Tęsknotazautraconąwoświeceniunaiwnościązaowocowałanajpierwide-
amirewolucjiestetycznej,którapróbowałaustanowićnowespoiworozbitej
świadomościwpostacisztuki;najdobitniejowezadaniaformułowałFryderyk
SchillerwListachoestetycznymwychowaniuczłowieka.Jednocześniezaczę-
łapowstawaćpoetykarealistyczna,usiłującanadaćwytworomartystycznym
pozórrzeczywistościitądrogąprzywrócićimrolępoznawcząiwładzęsądze-
nia.Skompromitowanylubwyczerpanyrealizm,przezniektórychuznawany
zagłównąideologięmodernizmu93,wpajającąpozórprzezroczystościrepre-
zentacji,zostałwedługSandaueraostateczniezastąpionysubiektywizmem,
którynieusiłowałkreowaćzłudzeniabezpośredniegokontaktuzeświatem
zewnętrznym.Zaczętokierowaćsiękuwnętrzu-samegopodmiotulubsztu-
ki,cozgodniezwizjąbadaczazainicjowałopowstanietrzechwspomnianych
jużpostrealistycznychpoetyk:negatywnej,autotematycznejikreacyjnej94.
90A.Stankowska,Poezjiniepiszesiębezkarnie.Zteoriiihistoriitropupoetyckiego,
Poznań2007,s.32.
91Zob.J.Kristeva,Séméiotikèł,dz.cyt.,s.37in.WujęciuKristevejinteresującyznak
dzielizsymbolemowącechę-zob.tamże,s.39.
92Zob.P
.deMan,Retorykaczasowości,tłum.A.Sosnowski,nLiteraturanaŚwiecie”
1999,nr10l11,s.238.
93Zob.F.Jameson,BeyondtheCave.DemystifyingtheIdeologyofModernism,
w:TeIdeologiesofTeory.Essays1971-1986,t.1(SituationsofTeory),przedm.N.Lar-
sen,London1988.
94Oczywiścieprzedstawionatuliniarozwojowaniejestwolnaodkontrowersji:za-
uważmybowiem,żeoilezależnościpomiędzywyczerpaniemliterackiegorealizmu
40
