Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
15
promowaniempolitykiwychowawczejpaństwa,odpisarzypocząwszy,na
kierownikachświetlicskończywszy.Równiezłożonągrupęstanowiliautorzy
wypowiedzi,awśródnich:dziennikarzeikorespondenciprasowi,politycy
orazaparatpartyjnyróżnegoszczebla,donajniższegowłącznie,bardziej
imniejznaniludziekultury,naukiigospodarki.Wpracywykorzystanotak-
żewydanewPolsceprzedrukizprasyitłumaczeniatekstówradzieckich,
ponieważstanowiąoneintegralnączęśćówczesnegorynkupropagandowe-
go.Niegrozitowprowadzeniemdodatkowegowzorca,ponieważcelichpub-
likacjiwmediachpolskichjestjasnyiczytelny.Miałyonestaćsięwskazów-
kądlapolskiegoczytelnika,alerównieżdlapropagandysty,pokazującą,wktó-
rąstronęnależyprowadzićproceszachodzącychzmianijakietreściobowią-
zująwdanymmomencie.Jedynymzastrzeżeniem,jakiegonależałodoko-
nać,byłazgodnośćtreścizogólnymnurtempropagandypolskiej.Jeślitaka
zgodnośćniewystępuje,jesttowtekściezaznaczane.
Badaniapropagandyopierającejsięnaźródłachpisanych,szczególnie
wokresieichwyjątkowejnadprodukcji,łącząsięznadpodażąźródeł.Nie
byłobywtymstwierdzeniunicodkrywczego,gdybyniefakt,żeogromna
ilośćautorówtekstówpropagandowych,idącawsetkijeślichodziodzienni-
karzyipolityków,atysiącegdydołączymydotegorobotniczychichłopskich
korespondentówprasowych35,prowadzi,nawetwsystemiemonopoluinfor-
macyjnegoimobilizacjicenzury,dopotężnegorozrostuwątkówiwkonse-
kwencjidoprzypadkówróżnicyzdańipoglądów.Nawetsystemtotalitarny
inałożonynainformacjękaganiecniebyływstaniewyeliminowaćpewnego,
ograniczonegorzeczjasna,pluralizmuwypowiedzi.Wmediachspotkaćmożna
zarównopozytywne,jakinegatywneodniesieniadointeligencji_iniewyni-
kałototylkozzastosowanejtaktyki_robotnicyrazbylipredestynowanizna-
tury,innymrazemmusielizmienićswezachowaniezdegenerowanepod
wpływemkapitalizmu,chłopiwinniuczyćsięodrobotników,aleprzecieżci
niewyzbylisięjeszczeswychwad,aisamichłopiniebyliulubionąklasąani
marksistów,anibolszewików,anipolskichkomunistów.Istniejąoczywiście
sferydogmatyczne,gdzieobowiązującyjedenschematinterpretacyjnynie
pozwalałnażadnądowolność.Wmniejistotnychkwestiachzachodziłyna-
wetznaczneróżnicezdań.Wiązałosiętom.in.z:nieprzygotowaniemideolo-
gicznympiszącychdozajmowaniastanowiskawniektórychsprawach,dy-
namiczniezmieniającymisiępriorytetami,naiwnympodnoszeniempostula-
tówtymczasowo,taktycznieprzemilczanychprzezkręgioficjalne,początko-
wymprzekonaniemniektórychidealistycznienastawionychosóbodobrych
intencjachrządzących,niesprawnościąaparatukontrolipublikowanychtreś-
ci.Rzadkośćodmiennychopiniioraz,zreguły,niskapozycjaichautorów
niepozwalająnapostawienietezyokonkurencyjnościróżnychkoncepcji.
Należytoraczejodbieraćjakoniedopatrzenie.Właśniezewzględunawie-
lośćautorówirelatywnypluralizmpropagandamasowajestbogatszawtreści,
niżmatomiejscenp.przybadaniuwyłącznieoficjalnegostanowiskawładzy
wyrażanegowprogramachpolitycznychiorganachteoretycznych.Zresztą
nawetczytającwypowiedziWładysławaGomułkiczyHilaregoMinca,jak
35Naichtematpatrz:A.Słomkowska,PrasawPRL.Szkicehistoryczne,Warszawa
1980,s.304_328.
