Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
13
cji29,dalejpartii,zakładowipracy,związkomzawodowym,organizacjommło-
dzieżowym30,wojskuitd.Równieżterroriprzemocnieznalazłytutajswojego
opisu.Nieprzedstawionowreszciesamegorozbudowanegomechanizmuprze-
mianczypełnegozestawumetodiśrodków,jakimiposługiwałysięówczesne
władzewceluzrealizowaniaprojektu.Nieoznaczatowszakże,żezastoso-
wanotuujęciestatyczne.Uwzględnionezostaływszelkiezmianyzachodzące
wmodelunaprzestrzenilat,pojawianiesięizanikaniepewnychcechczy
zmianaichnasileniaorazczynnikideterminująceichzachowanie.Treścią
książkiniejestteżopiskształtowaniapojawiającychsięwpropagandzie
modeliosobowych:zbiorowych_załogifabryk,zakładówpracy,spółdzielni
rolnych,jednostekwojskowych;ijednostkowych_najczęściejwówczasprzy-
woływanychrobotników,rzadziejchłopów,wjeszczemniejszymstopniuin-
teligencjipracującej_technicznej.Niezajmujęsięanaliząposzczególnych
ról,jakienowyczłowiekotrzymywał,jak:rewolucjonista,członekaparatu
partyjnego31,pracownik,żołnierz,chłop,robotnik,naukowiec32,artysta.
Podmiotemopisujesttutajczłowiekjakotaki,schematantropologicznysta-
nowiącybazęwyjściowądlatworzenianajegopodstawiedowolnychról.Nie
znaczyto,żerolezostałypominiętecałkowicie.Jednakcechypromowanego
ideałuwychowawczegobyływwiększościidentycznedlawszystkichznich,
conajwyżejinaczejuzewnętrzniałasięichaktywność.
AutorjednejzniewieluksiążeknatematideałuPolakawokresiePolski
Ludowej,WojciechPomykało,zaproponowałcezuryczasoweobejmującelata
1944_1948jakoetapideałudemokratycznego,i1948_1970,wczasiektó-
rychobowiązywaćmiałideałsocjalistyczny.33Interpretacjatakajestdziś
zupełnieniedozaakceptowania.Lata1944_1956zcezuramiwewnętrznymi
stanowiąnietylkozamkniętącałość,odzakończeniawojnydopaździernika
1956r.,uznawanegozasymbolicznądatękończącąokresstalinowski,awe-
długniektórychtakżetotalitaryzm.Sąonerównieżotwarciem,trwaniem
wszczytowejformieizanikiemcałejfiguryideałuwychowawczego,którypo
tymczasiezatraciłczęśćswoichdotychczasowychcechelementarnych,przy-
bierającwichmiejsceinne,aplikowanybyłprzypomocyodmiennychmetod
inigdyjużniepowróciłdostanuwcześniejszego;zmianieuległteżstopień
izakresjegowiarygodności,zarównopostroniespołeczeństwa,jakisamej
władzy.Różnicepomiędzylatami1945,1950i1955niewynikajązreorien-
tacjisposobumyśleniapolskichkomunistów,alesąefektem,najpierwukry-
29PisałotymzresztąKrzysztofKosiński.
30J.Kochanowicz,ZMPwterenie.Stalinowskapróbamodernizacjiopornejrzeczywistości,
Warszawa2000;M.Wierzbicki,ZwiązekMłodzieżyPolskiejijegoczłonkowie.Studiumzdzie-
jówfunkcjonowaniastalinowskiejorganizacjimłodzieżowej,Warszawa2006.
31Opostawiedziałacza,TrybunaLudu26lutego1953;S.Misiaszek,Owychowanie
kandydatównaczłonkówpartii,TrybunaLudu4lutego1954.
32W1947r.nałamachKuźnicyjakowzóruczonegoprzedstawianowizerunekS.Czar-
nowskiego.S.Ossowski,StefanCzarnowski,Kuźnica1947,nr6;J.Chałasiński,
Kulturaeuropejskaikryzysindywidualnegohumanizmu,ibid.;T.Kotarbiński,Wspominki
oStefanieCzarnowskim,ibid.;W.Kula,KulturaCzarnowskiego,ibid.Por.B.Burlikow-
ski,Genezaisensdyskusjiohumanizmiesocjalistycznymwlatachczterdziestych(I),Zeszyty
Naukowe.WyższaSzkołaNaukSpołecznychprzyKCPZPR.Filozofia.Ekonomia.Socjalizm
naukowy1982,nr3_4,s.130_131.
33W.Pomykało,SpóroideałPolaka,t.1,Warszawa1986,s.44_50.