Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
22
Zdziejówrecepcjipowieści,czylijakczytanoFaraona
Egiptem.Ipokazałtezjawiskaodstronypaństwabędącegoprzedmiotemagresji
zarównoekonomicznej,jakimilitarnej42.
Podrugie:
[…]zdemaskował[…],bezwiedniezresztą,treść,którakryjesięwewszelkichteo-
riachpowolnegopostępu-pokazał,żekryjąonetylkostrachklasposiadających,
żekażda,najdrobniejszazmianawistniejącychstosunkachmożespowodowaćjedy-
niekatastrofę43.
Ponadtoukazałncałepiekłochłopa”
44
iprzedstawiłludjakowłaściwegotwórcęhistorii
45
.
Ztakiejperspektywyzakończenieiepilogstanowiąnienaturalnywysiłekpisarza,który
miałzłagodzićpesymistycznąocenęrzeczywistości:
[Prus]próbowałpocieszyćczytelnika,żechoćRamzeszginął,chłopomwEgip-
cielepiejsiędziaćzaczęłoipaństwodźwignęłosięzupadku.Alesamniemógł
wtouwierzyć46.
SwojąinterpretacjęKulczycka-Salonioparłazatemnazałożeniachhistoryzmumar-
ksistowskiego.Staroegipskadekoracjamiałabyćdlapisarzarodzajemkostiumuhisto-
rycznego,którypozwalałnaporuszaniesprawwspółczesnychbezobawyointerwencję
cenzury.
Dwanaścielatpóźniej,wroku1967,badaczkawycofałasięztegostanowiska,
publikującwseriiBibliotekiAnalizLiterackichopracowanie„Faraon”Bolesława
Prusa
47
.Najistotniejsząróżnicąmiędzyobiemapracamijestwięcodrzucenieinter-
pretacjiuwspółcześniającej:topaństwoizasadyjegofunkcjonowaniasąwłaściwą
treściąutworu,ahistoriaRamzesaXIIImastanowićwyłącznieexemplumpewnej
dziejowejprawidłowości48.NatomiastnowościąwustaleniachKulczyckiej-Saloni
byłopowiązanieFaraonazdziałalnościąpublicystycznąPrusaiuznaniepowieści
zasyntezędotychczasowejtwórczościpisarza.
PóźniejszebadanianadFaraonemnadalwiodływkierunkuustaleniawymowy
ideowejpowieści.ItakLeszekSzarugaprzekonywał,iżFaraonjestwistocieilu-
stracjąwalkiowładzęmiędzydoświadczonymiprzebiegłymgraczemanaiwnym
42
43
44
45
46
Tamże,s.162.
Tamże,s.163.
Tamże.
Tamże.
Tamże,s.165.
47
J.Kulczycka-Saloni,nFaraon”BolesławaPrusa,Warszawa1967.
WtymsamymrokuukazałasięmonografiatwórczościPrusaautorstwaKulczyckiej-Saloni.Zob.
taż,BolesławPrus,Warszawa1967.WrozdzialepoświęconymFaraonowibadaczkapowtarzatezy
zawartewopracowaniuBAL-u.
48
NatemategipskiejpowieściPrusabadaczkazabrałagłosrazjeszczewroku1992.Wswym
artykulepogłębiłarefleksjenatematnarratora,czasuiprzestrzeni.Zob.J.Kulczycka-Saloni,Bole‑
sławaPrusa„Faraon”-próbainterpretacji[w:]PowieśćpolskaXIXwieku.Interpretacjeianalizy,pod
red.L.Ludorowskiego,Lublin1992,s.235.
