Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
Rozdział1-BeniaminBukowski,MateuszMierzejewski
prawomoralne”,wskazujenakoniecznośćwyjściapozasferępartykularnychinte-
resówipodjęciamyślowegoeksperymentu,gdziekierujemysięwprzekształceniu
jakichkolwiekregulacjiinteresemogółuspołeczeństwa.JednocześniemodelRawlsa
maoczywiściebardziejpraktycznywymiar,nakierowanybezpośrednionaprakty-
kępolitycznąiosadzonywdwudziestowiecznymkontekściespołecznymiekono-
micznym.Pytanieoczywiściebrzmi,nailewdrożenietakiegomodelujestmożliwe
inaile-pożądane(zważywszyistotnąkontrowersjęzwiązanązpróbąbudowania
uniwersalnegomodeluetycznegoiporządkuprawnego,wychodzącodsubiektywi-
stycznychzałożeń:uznania,żetopartykularnyrozumpodejmujedecyzjenapod-
stawie„imperatywumoralnego”czy„zasłonyniewiedzy”).
GrupąpotencjalnienajbardziejzainteresowanąmodelemRawlsamogązatem
okazaćsięekonomiściiprawodawcy,zakładającichzgodęnawyjściowezałoże-
niateoretyczneisympatiędlaideispołecznejsprawiedliwości.Wtymwypadku
mogąonispróbowaćwypracowaćtakimodel,któryzapewnimożliwieoptymal-
nedostosowaniesiędoRawslowskiejzasady„zasłonyniewiedzy”.Pytaniebrzmi
oczywiście,cozałożenietooznaczawpraktyce-zogólnejteoriiniewynikabo-
wiemjasno,najakierozwiązania(np.wsferzeopodatkowania)powinniśmysię
zdecydować.Zadaniem,którestoiprzedekonomią,jestwtymwypadkuprzede
wszystkimwypracowanieścisłychregulacjiizasad,któremogłybyspełnićkryte-
riumsprawiedliwościiprzejść(psychologicznywznacznejmierzei-jakmożna
kontrargumentować-subiektywistyczny)sprawdzian„wczuwaniasię”wrepre-
zentantówposzczególnychgrupspołecznych.Chodziłobywięcosprawdzenie,na
ile„miękki”postulathumanistykidałobysięprzełożyćnajęzyk„twardej”ekono-
mii,naczymkonwersjatamiałabypolegać,jakiesąmożliwestrategiejejprzepro-
wadzeniaiwkońcu-rzeczywistyrezultat.Byćmożekwestiaopodatkowaniajest
tą,którejnajprościejprzyjrzećsięwtymkontekście.
Sprawiedliwośćnapoziomiepaństwowym
ZgodniezteoriąsprawiedliwościRawlsadziałaniarynkunapoziomiedocho-
dupowinnypodlegaćkorekcie.Naturalnym„kandydatem”dopodjęciasiętakiej
regulacjijestoczywiściepaństwo.Chociażrównieważnesąregulacjenapoziomie
ponadpaństwowymitelokalne,sensownywydajesiępostulatformułowanyprzez
Rawlsa,bywpierwszymrzędziekwestięspołecznychnierównościpostaraćsię
rozwiązaćnapoziomiepartykularnychkrajówiichrządów20.
Obowiązkiempaństwajestprowadzenieadekwatnejdotejsytuacjipolity-
kipodatkowej.Zatwórcępierwszychzasadprowadzeniapolitykipodatkowej
uważasięA.Smitha,którywswoichpracachokreśliłczteryregułyopodatko-
wania:równość,pewność,dogodnośćoraztaniość21.DodrugiejpołowyXIXw.
20
Por.J.Rawls,Teoria...,op.cit.,s.375.
21
A.Smith,Badanianadnaturąiprzyczynamibogactwanarodów,t.2,przeł.A.Prejbisz,
B.Jasińska,WydawnictwoNaukowePWN,Warszawa2015.
