Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Stylistyczneukształtowaniedramatu
................................................................................
groteskowy,jakwnastępującejwypowiedziOJCA,któratowarzyszyrytu-
ałomstołu:Ano,naszykujmatkacośdozagryzienia,ależebyprzyzwoicie,
zposzanowaniem...jaksięnależy...Ano,wimięOjcaiSyna,MatkiiSyna,
synumójpozwóldostołunaszego...alenieżebydostołubylejakdostąpić...
Tamstół,amytujezdeśmy...notopodajmnieramię,synu,aciebie,stara,
niechpoprowadzitenmłodzieńczyk,botakbywałoodwiekuwieków,amen,
wnaszyrodzinie.Ateraznaprzódijazda!30
Najbardziejdrastycznąformąodejściaodschematuwzorcajestjednak
kontaminacjastruktur,gdypostacirozgrywająkonkretnąsytuacjęwedług
różnychscenariuszykomunikacyjnych,gdyżwróżnysposóbowąsytuację
postrzegają.Dialogstajesięniezborny,zwłaszczagdypostaćsytuujesięna
zewnątrzokreślonejsytuacji,bypochwilizobserwatorastaćsięuczest-
nikiem(dotyczytowszczególnościHenryka)31.
Zmianyrólpostaciiprocesyrytualizacyjne,związanezesposoba-
mirealizacjiowychróldecydująokształciemowypostaciŚlubu.Abytę
obserwacjęzilustrować,przedstawięnajważniejszeprzejawyzróżnicowa-
niawypowiedziPIJAKA.Częśćjegoreplikzgadzasięzescenariuszem
komunikacyjnymnpijakwkarczmie”icharakteryzujesięschematycznością
orazbrutalizacjązachowańjęzykowych.Obawymienionewyróżnikimogą
przybieraćformęstandardową,znanązkomunikacjipozaliterackiejlub
formęoryginalną.Wroliprzerywników,funkcjonującychteżjakopogróżki
lubprzekleństwa,pojawiająsięwmowiePIJAKAzgrabnieskonstruowane
eufemizmy:psiaciemagacie,psiaciemaćwgacie,psiaciemać.Środkamistyli-
zacjinapijackibełkotczyniautorprzerywanieluburywaniewypowiedzi
iwprowadzanieróżnychschematówskładniowychwrealizacjijednej
jednostkisyntaktycznej:Ajakmniesiębojama,toznakiemtegojajemu
dam(s.121),Psiakre...kur...czepieczoneGacie!(s.162).
WyszukanąformęzyskująwypowiedziPIJAKA,występującegowroli
ambasadora.Przestrzegaonwtedyprzewidzianejprzezprotokółdyploma
-
tycznyzasadystosownegodoborutematówrozmowyiswojezachowania
podporządkowujescenariuszowiwizytyskładanejprzedstawicielomwładz.
Porównajmynastępującyfragmentutworu:3ZDRAJCASzanownyamba-
sadorze!PIJAK(wykwintnie)A,witam,witamdrogich,kochanychpanów!
DAMADrogiambasadorzepełnomocny!PIJAKDostópeksięścielędrogiej
30
W
.Gombrowicz,Dzieła,t.6,Dramaty,Kraków–Wrocław1986,s.108.
31
Zob.M.Wojtak,Wielostylowośćwutworzedramatycznym…,s.19.
................................................................................
23
