Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiałacinypoupadkumiasta
25
caHistoriaFrancorum,czywspółczesnymupapieżGrzegorzWielki,od
któregoimieniawywodzisięnazwachoraługregoriańskiego*,czyIzydor
zSewilli(570-636),słynnyhiszpańskiencyklopedysta,któryjestdzisiaj
patroneminternetu,wszyscyonipisaliwjęzykuRzymian.Ichjęzykróż-
niłsiępodwielomawzględamiodłacinyklasycznej,copotwierdzaGrze-
gorzzTours.Przepraszaonswoichczytelnikówzaniedoskonałąłacinę:
veniamlegentibuspraecor,siautinlitterisautinsillabisgrammaticamartem
excessero,dequaadplenenonsumimbutus(Proszęczytelnikówowyba-
czenie,jeślipopełnięjakiśbłądgramatycznywpisowniliterlubsylab,
niejestembowiemwtejmateriibiegły)8.MimotychróżnicCyceronczy
Kwintylianniemielibyproblemówzezrozumieniemtekstówswychśre-
dniowiecznychnastępców.
ŁacinawczesnegośredniowieczatoprzedewszystkimjęzykKościo-
ła.Tochrześcijaństwo,będącereligiąwkraczającąstopniowonacoraz
tonoweobszaryEuropy,przynosiłozesobąwterejonyjęzykłaciński,
nawetdotychkrajów,którenieznajdowałysięwsferzeoddziaływania
językaikulturyłacińskiejwczasachstarożytnych.PaństwaPółnocnej
iŚrodkowejEuropy,wtymPolska,dopierowśredniowieczuweszływkrąg
cywilizacjirzymskiejzasprawąchrześcijaństwa.LiturgiakościelnaodIII
wiekubyłaliturgiąłacińską,stantakiutrzymywałsięażdoXXw.,także
kazania,aczkolwiekkrócej,botylkodoIXw.,wygłaszanebyływjęzyku
starożytnychRzymian.Jakwiemy,wszkołachklasztornych,katedralnych
uczonołaciny,całaliteraturapowstawałatakżewtymjęzyku.Chrześci-
jańskałacinawczesnychwiekówśrednichbyłazpewnościąróżnaodję-
zykapogańskiejczynawetchrześcijańskiejstarożytności,jednakbyłto
całyczasjęzykłaciński.
Łacinawczesnegośredniowiecza,któracorazbardziejoddalałasięod
antycznegowzorca,musiaławkońcuwywołaćreakcjęuczonych.Reakcja
tanastąpiłazapanowaniaKarolaWielkiegoinazwanazostałaodrodze-
niemkarolińskim.KarolWielkiposwejkoronacjicesarskiejwRzymie
wroku800stałsiękontynuatoremtradycjistarorzymskiej.Jakowład-
cadbającyoszkolnictwoikulturęzałożyłwstolicycesarstwaFranków,
Akwizgranie,cośwrodzajuinstytutunaukowego.Ściągnięcitamzca-
łejEuropynajwięksiuczeni,AlkuinzAnglii,PaulusDiakonuszMonte
Cassino,PiotrzPizy,PaulinuszAkwilei,germańscykronikarze,Einhard
iTheodulf,zajmowalisięnietylkoliteraturą,lecztakżestaralisięodno-
*Mimożechorałgregoriański(nazwapowstałaodimieniaGregorius-Grzegorz)swą
nazwęzawdzięczaGrzegorzowiWielkiemu,prawdopodobnieonsamniebrałudziału
wtworzeniuowegozbioruliturgicznychśpiewówkościelnych.
