Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Historiałacinypoupadkumiasta
29
FranciscusPoggiusBracciolini,czyliPoggio*.Jednymztakichposzuki-
waczybyłteżsamPetrarka,któryodkryłwWeroniewbibliotecekapituły
listyCycerona.Korespondencjataodsłoniłazwykłe,ludzkie,niepozba-
wioneskazobliczetegoidealizowanegodotejporyrzymskiegooratora
imyśliciela.Wewstępiedofikcyjnegołacińskiegolistu,któryPetrarka
skierowałdoCyceronazpodziękowaniemzawzruszającąlekturę,znaj-
dujemytakieotosłowa:epistulastuasdiumultumqueperquisistasatqueubi
minimerebar,inventas,M.Tulli,avidissmeperlegi.Audivimultatedicentem,
multadeplorantem,multavariantem,etquiiampridemqualispraeceptor
aliisfuisses,noveram,nunctandem,quistutibiesses,agnovi(Przeczytałem
zogromnymzainteresowaniem,MarkuTulliuszu,twojelisty,których
takdługoitakusilnieszukano.Znalazłemjetam,gdziemogłemsięich
najmniejspodziewać.Usłyszałemwieletwychrozmów
,wieleżalów,do-
wiedziałemsięozmiennychkolejachtwegolosu.Wiedziałemjużwcze-
śniej,żebyłeśnauczycielemdlainnych,terazwiem,kimbyłeśsamdla
siebie)**.ZachwytPetrarkiwzbudziłoteżodnalezioneiprzekazanemu
przezLapodiCastiglionedziełoretorarzymskiegoKwintyliana,DKształ-
ceniemówcy”.Ówtraktatretoryczno-pedagogiczny,nanowoodczytany
przezwielkiegowłoskiegohumanistę,stałsięodtądwzoremdlawielu
europejskichnauczycieliiwychowawców
.
Innywybitnyprzedstawicielrenesansu,któryprzyczyniłsiędood-
rodzeniaantycznejłaciny,toErazmzRotterdamu(1467-1536).Posłu-
giwałsięłacinąrówniedoskonalejakstarożytniklasycy.Podobniejak
św.TomaszzAkwinunosiłprzydomekdoktora,jednaknieanielskiego,
leczuniwersalnego(doctoruniversalis).Udałomusięwpełnizrealizować
zapoczątkowaneprzezDantegoiPetrarkępomysłynaprawyłacinyiprzy-
wróceniajejantycznegoblasku.Jegozasługąbyłotakżeprzypomnienie
wdzieleAdagiałacińskichpowiedzeń,sentencji,przysłów,którymiczę-
stoposługujemysiędodzisiaj***.Opatrzyłjewłasnymkomentarzem,ob-
jaśniającwieleniezrozumiałychdlanowożytnegoodbiorcyzawiłości.To
onprzypomniałnamtakiepowiedzenia,jak:Dgłupimądryposzkodzie”
*PoggioBracciolini(1380-1459),włoskiuczony,humanista,najczęściejprzebywałwe
francuskichiniemieckichbibliotekachklasztornych.Kopiowałodnalezionetamsta-
rożytnerękopisyirozsyłałjepocałejEuropie.
**Petrarkanapisałdziewięćfikcyjnychlistówdowielkichpostacirzymskiegoantyku:
dwadoCycerona,pojednymdoSeneki,Warrona,Kwintyliana,AzyniuszaPolliona,
Liwiusza,HoracegoiWergiliusza.
***Słowoadagiumjestpóźniejszymterminemłacińskim,wcześniejprzysłowieokreślano
terminamiproverbium,dictum,sententia.Erazmdefiniujeadagiumjakowszędobylskie
powiedzenie,przechodzącezustdoust.
