Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Czymjestpolitykaprzemocy?
człowiekmusibraćudziałwwojnach,któreangażująjegowspól-
notę.Wojny,doktórychwzywasięochotników,sąwojnami,któ-
rekażdypatriotapowinienuznaćzawłasne.Hegelniepochwalał
zbiorczowszystkichwojeniniezachęcałdostosowaniaprzemocy.
Byłjednakzdania,że„wojnysąjakwiatrnadwodą,poktórej
powierzchnipływarzęsa”
5
.Podmuchwiatrurzęsęwywiewa.Ijak
bezwiatrustawpowolizamiera,podobniespołeczeństwobez
wojnyzapadawodrętwienie.Niewszystkiewojnyjednakożywia-
jąspołecznąambicjeiwigor.Pobudzającycharaktermajątylko
wojnyzmuszającedowysiłku,rozwagi,współpracyiakceptacji
nieuniknionegoryzyka.Wojnysąwtakimstopniurozwijające,
wjakimwzmacniająspołecznyszacunekdlasilnego,alerozważ-
negocharakterunarodowego.
Jeszcześmielejibardziejjednoznaczniepisałowojniegene-
rałCarlvonClausewitz.Jegozdaniem,każdykrajrealizujezasad-
nicząlinięswojejpolitykiprzezprowadzeniewojenlubgroźbę
użyciaprzemocy.Ktoniemapolitykiwojennej,niemażadnejpo-
lityki-mógłbydodać-ponieważjegozdaniemwojnajestnatu-
ralnączęściąstosunkówmiędzyludzkich6.Celemkażdejwojnyjest
zniszczeniewojskaprzeciwnikalubprzynajmniejsparaliżowanie
jegozdolnościmilitarnegodziałania.
AutortraktatuOwojniezalecaważnerozróżnienie.Niektórewoj-
nysąprowadzonewsposóbprofesjonalny,dobrzezaplanowany,
zdyscyplinowanyicelowy.Doichprzeprowadzeniazostałprzygo-
towanyodpowiednisprzęt,brońiludzie.Clausewitztakiewojny
nazywa„absolutnymi”
,czyliuznajejezauzasadnioneipotrzebne
wżyciupolitycznym.Innewojnyto„pospoliteruszenie”
,czyliwoj-
nytoczoneprzezżołnierzy,którzysięnawzajemnieznają,razem
29
5
C.I.Smith,HegelonWar,„JournaloftheHistoryofIdeas”
,Vol.26,No.2(Apr.-Jun.,
1965),s.282.
6
C.vonClausewitz,Owojnie,t.1,przeł.A.CichowicziL.Koc,t.2,przeł.L.Koc
iF.Schoener,WydawnictwoMinisterstwaObronyNarodowej,Warszawa1958,s.70.
