Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UPODSTAWUSTROJOWEGOPRZEWROTU
istronnictworazorganizacjizawodowych,społecznychimłodzieżowych.NaZiemiach
ZachodnichrozbudowywałysięplacówkiPaństwowegoUrzęduRepatriacyjnego.Ale
najważniejsząprzesłankądlapomyślnegouregulowaniakwestiigranicyzachodniej
byłoutworzenie28czerwca1945r.TymczasowegoRząduJednościNarodowej.
Rządpolskiprzedłożyłniebawem(10lipca1945r.)trzemmocarstwommemo-
randum,wktórymuzasadniałpostulatgranicynaOdrzeiNysieŁużyckiejwzględami
bezpieczeństwa,geograficznymi,gospodarczymiihistorycznymi.
TymczasemnatrzydniprzedrozpoczęciemobradwPoczdamieForeignOffice
zachęcałoDepartamentStanudoodrzucenialiniiNysyŁużyckiej,wprzeciwnymbo-
wiemwypadkumogłybyzaistniećtrudnościzwiązaneznazbytmasowymiprzesied-
leniamiludności.Głównymjednakprzeciwwskazaniemmiałbyćproblemreparacji-
ustanowienieichwysokościisposobuwykonania.
PełniejsządyskusjęwsprawiezachodnichgranicPolskirozpocząłwPoczdamie
(21lipca)prezydentTruman.Opowiedziałsięzatym,abyogranicachzadecydowała
dopierokonferencjapokojowa.Przywiązywałpierwszorzędneznaczeniedorozwią-
zaniakwestiireparacjiizaopatrzenianiemieckiejludnościwżywność.Obawiałsię,
czyodłączenieodNiemiecterenówpołożonychnawschódodNysyŁużyckiejiOdry
nieutrudnizasadniczospłatreparacyjnych.Abyuniknąćtegorodzajuproblemów,
przejęteprzezPolakówterenygotówbyłuznaćzapiątąstrefęokupacyjną.
Wzwiązkuzrozbieżnościązdańpostanowionowysłuchaćopiniiprzedstawicieli
rządupolskiego.Jedenastoosobowadelegacjapolska-zudziałemBolesławaBieru-
tajakoprzewodniczącego,StanisławaGrabskiego,EdwardaOsóbki-Morawskiego,
WładysławaGomułki,StanisławaMikołajczyka,MichałaRoli-Żymierskiego,Win-
centegoRzymowskiego-niezwłoczniepoprzybyciudoPoczdamuzostałaprzy-
jętaprzezJózefaStalinaipoinformowanaoprzebiegurozmów.Następnegodnia
(24lipca)zostaławysłuchananaposiedzeniualianckichministrówsprawzagranicz-
nych.SpotkałasięponadtozChurchillem,określającymnadalpolskieżądaniajako
wygórowane,izTrumanem.Obydwajrozmówcypodtrzymywaliswoje,jużwcześ-
niejformułowane,wątpliwościizastrzeżenia.
28lipcaPolacyprzekazalitrzemdelegacjomalianckimuzupełniającememoran-
dumwpostacilistuprof.StanisławaGrabskiegooraztrzechzałączników,wktórych
przedstawianodemograficznepotrzebyPolski,porównaniegospodarczejwartościziem
odłączonychizachodnichorazmotywyobjęciatychostatnichwpolskieposiadanie.
Przełamanieimpasunastąpiłopowymianiedelegacjiangielskiej(miejscekon-
serwatystówzajęlilaburzyściClementAttleeiErnstBevin)ipojejprzychylnymod-
niesieniusięzwłaszczadopróśbStanisławaMikołajczykaorazbliskiegoimideowo
ipoważanegoJanaStańczyka
22
.
Mocarstwapodjęłydecyzjeoprzesiedleniuludnościniemieckiejzterytoriówprze-
kazanychPolsceiwykonałyje.Równieżtenfakt-alepośrednioidopierowprzyszło-
ści-miałpoświadczyćnieodwracalnycharakterpodjętychwPoczdamieuchwał.
60
