Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UPODSTAWUSTROJOWEGOPRZEWROTU
sko-ukraińskichkonfliktównarodowościowych(wedługszacunkóww1939r.wśród
ogółumieszkańcówziemutraconychPolacystanowilinajwyżej20-25proc.).
Aterazkilkauwagogólniejszych.
Polskarównieżw1945r.niemiaławyboru.Oewentualnympowrociedospraw
granicywschodniejniemogłobyćmowy.MimopolskichlamentówAnglosasiniepo-
czuwalisięanidozdrady,anichoćbydouchybieniadobrympolitycznymobyczajom.
WedługwłasnejinterpretacjiWielkaBrytaniawukładziegwarancyjnymzwiosny
1939r.zobowiązywałasiędoochronypolskiejsuwerenności,alenienaszejwschod-
niejgranicy.Rządangielskiodlata1920r.uznawałwłaśnietęnaliniiCurzona.
Natomiastciągleaktualnainiezałatwionapozostawałakwestiaposzerzeniapolskiego
stanuposiadanianaziemiachzachodnichipółnocnych.
RozciągnięciepolskiegowładaniaażpoNysęŁużyckąłączysięmiędzyinny-
mibądźiwyłącznie
26
zimieniemJózefaStalina,zjegorównieżwtymwypadku
zdecydowanąkonsekwencjąistanowczością.Uważajątodziśzarzeczoczywistą
historycy,którzyniechcączyniepotrafiąignorowaćelementarnychfaktówhisto-
rycznych.
Bardziejzłożoneokazywałosięzawęźleniesprawgranicipaństwowejsuwe-
renności.ZdaniesięnajednostronnepoparcieZSRRmogłobyćrównoznaczneze
skazywaniemsięnaograniczeniewłasnejsuwerenności.Zapewnemiędzyinnymi
dlategorządTomaszaArciszewskiego,niechcącsięnarażaćChurchillowi,wyrzekał
sięWrocławiaiSzczecina.Niemożnanieuwzględniaćtegofaktuprzyformułowaniu
ocenówczesnychpostaw.Zpozycjiexpostwiadomojednak,żepolskazgodanagra-
nicznekontrpropozycjeAnglosasównieoznaczałabybynajmniejuniezależnieniasię
odZSRR.Podziałstrefwpływówbyłprzesądzony.Wtejsytuacjinieuzyskalibyśmy
WrocławiaiSzczecina-izapewnetylkotyle.
Cowięcej,Anglosasiostatecznerozstrzygnięciawkwestiinaszejzachodniej
granicyodsuwaliwPoczdamienapóźniej,czyniąctymsamymZSRRjedynymgwa-
rantempolskiegostanuposiadaniarównieżnaprzyszłość.Postąpilitak,ponieważ
ichpolitycznypriorytetcorazbardziejsprowadzałsiędopozyskiwaniasympatii
Niemców.Codotegowśródnaszychhistorykówistniejenaogółzgoda.Czyzatem
Stalin,peranalogiam,forsowałakuratpolskiepostulaty,bowolałzdobywaćprzy-
chylnośćnieNiemców,leczPolaków,nieniemieckich,leczpolskichkomunistów?
Najkrótsza,narzucającasięodpowiedź:toniedorzeczność.Więcwczymrzecz?
Niezbędnesądalszebadania.Naraziejesteśmyzdaninahipotezy.
Otojednaznich,bodajnajbardziejtrafiającadoprzekonania:
Stalin,cowiemy,niemaldokońcażycialiczyłsięzewentualnościązjednoczenia
NiemieciichpozostaniemworbicieZachodu.Walczyłtakzdecydowanieomaksy-
malniewysuniętąnazachódpolskąlinięgraniczną,bomógłsięutwierdzaćwprze-
konaniu,iżgranicaPolskibędzierównocześniengranicąsocjalizmu”,itymsamym-
równieżwpływówradzieckich.Działałoczywiściewimięogólniejszychracji,anie
62
