Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UPODSTAWUSTROJOWEGOPRZEWROTU
międzyinnymiitym,żeznalazłosięichtamażtakwielu.Mimotrudnychwarunków
(odległość,brakśrodkówtechnicznych,sprzeczneinformacjeosytuacjiwkraju)już
w1945r.wróciło-jakktowoli-ażczyzaledwieokoło68proc.wszystkichPolaków
znajdującychsięnaterenachbyłejRzeszyiAustrii.Byłytoalbopowrotyżywiołowe,
comiałomiejsceszczególniedolipca1945r.,alboprzebiegającewsposóbzorgani-
zowanyiszybki,zwłaszczazestrefyradzieckiej.
Tarepatriacjarozciągałasięwczasietakżezewzględunaczynnikinaturypoli-
tycznej.Napoczątku1947r.doszłodopogorszeniasięstosunkówmiędzyczłonka-
mikoalicjiantyhitlerowskiej.PrzedtemAnglicy,AmerykanieiFrancuzi-wprzeci-
wieństwiedoczęściprzedstawicieliwojennejemigracjipolskiejnaZachodzie-nie
stwarzaliprzeszkódwrepatriowaniuPolaków.Przeciwnie.Naprzykładdecydujący
sięnapowrótotrzymywalizgórynajpierwdwu-,potemtrzymiesięczneprzydziały
żywności,cowgłodującychNiemczechiwzrujnowanejwojnąPolscemiałoznacze-
nie.Natomiastpomoskiewskiejkonferencjizmarca1947r.,kiedydoszłodoostrych
rozbieżnościmiędzyaliantami,zaczętoorganizowaćmigracjęPolakówzNiemiecdo
innychkrajów.Przedtemtakichmożliwościniebyło.
ZdrugiejstronywśródPolakówpozostającychwobozachdladipisówczywoj-
skowychprowadzonotakżeintensywnądziałalnośćzachęcającądopozostania.
Zarównorządnauchodźstwie,jakiDelegatSiłzbrojnychnaKrajwpołowie
1945r.stalinastanowisku,iżnwojskojakocałośćmusipozostać[zagranicą-H.S.]
iczekaćnawynikwyborów”.Natomiastwsprawiepowrotuludnościcywilnejprezen-
towanoopinierozbieżne.Wsierpniupodziemneczynnikikrajowezarzucałyrządowi
nauchodźstwie,niżwywierapresjęnaAnglosasach,abyprzeszkadzaliwpowrociedo
Krajuemigracji”iuważałyntozazbrodnię,gdyżbrakrąkdopracy,specjalnienatere-
nachzachodnich”
28
.Rządniezaprzeczał,leczintencjeiskutkiswejakcjiprzedstawiał
inaczej
29
.
Podjęciedecyzji:wracaćczyniewracać,wiązałosięzpozycjąspołeczną.Naj-
mniejskłonnadopowrotubyłainteligencja.Alenanegatywnedecyzjerówniemocno
mogływpływaćdoświadczeniazokresuwojnyiokupacji.Pamięćokoszmarnych
wywózkachisyberyjskiejponiewiercesprawiała,żeniechętnipowrotomdokraju
bylici,którzywrazzArmiąAndersawyszlizZSRRw1942r.
WsumiezZachoduwróciłowrazztymi,którychwyzwoleniezastałonazie-
miachzachodnich(około600tys.)mniejwięcej2800tys.osób,cooznaczało,żena
początku1946r.bliskocosiódmyPolakprzeszedłprzez-nazwijmytoumownie-
doświadczeniezachodnie.Niemaścisłychdanych,aletymcosiódmymPolakiem
byłprzedewszystkimchłopskisyn.Jeśliprzebyłontakiekilkuletniedoświadczenie,
zetknąłsięztylomaciąglegozaskakującymisytuacjami,tonaturalnąkolejąrze-
czymusiał-trudnotylkopowiedzieć,wjakimstopniu-uwalniaćsięodrygorów,
wartościikanonówcharakterystycznychdlanparafiańszczyzny”.Byłtonowyczło-
wiek,więcejwiedzącyipotencjalniebardziejotwartynazmianywrzeczywistości
64
