Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
I–Ustaleniakategorialne(terminologia)
25
byt.Jeślipołożymynp.bytorganicznyibytnieorganiczny,toniemożemy
uznać,żepojęciebytpowstajewdrodzeabstrakcjidoskonałejodokreśleń
organicznyinieorganiczny,gdyżzarównoto,coorganiczne,jakito,co
nieorganiczne,jestzarazembytem(charakterystykiteposiadająmoment
wspólny,uczestniczącwnaturzenrodzaju”)40.
Całkiemanalogicznierzeczmasięzkategoriąświadomości.Jeśli
bowiem-zgodniezwcześniejszymiustaleniami-położymynp.:świa-
domośćsamoświadomaiświadomośćniesamoświadoma,tozarównoto,
cosamoświadome,jakito,coniesamoświadome,jestświadomością.Inne
przykłady:świadomośćprzedstawiającaiświadomośćsądząca(przedsta-
wianieisądzeniesąświadomością),świadomośćpamiętająca(retencja)
iświadomośćoczekująca(protencja)(pamiętanieioczekiwaniesąświa-
domością)etc.Generalizując:wszelkieokreśleniaróżnicująceświadomość
sąspecyficzneiniemogąodnosićsiędoniczegowświeciefizycznym;
wszystkieonenależądoświadomości.Nawetgdyweźmiemytakiepary
metaforycznychokreśleńświadomości,jak:głęboka-płytka,wyraźna-nie-
wyraźna,jasna-ciemnaitp.,tosąonestrictenświadomościowe”-wtym
sensie,żewodniesieniudoświatapozaświadomościowegookreśleniate
radykalniezmieniająswójsens:kiedymówięnp.ojasnejświadomości,to
niechodzimibynajmniejonatężenieoświetleniamierzonegowluksach.
Wiążesiętoztym,żeświadomośćjestzjawiskiemsilnieemergentnym,
cooznacza,żewrazzjejpowstaniemtworzysięodrębnyodfizyczności
świat,nowarzeczywistość,swoistymikrokosmos.Ichoćjestonontycznie
umocowanywtym,cofizykalne(nieorganiczneiorganiczne)41,toma
zupełnieodmiennysubstrat:otym,cofizykalne,możnapowiedzieć,że
składasięzcząstekelementarnych,atomów,molekułetc.,leczniemożna
tegopowiedziećoświadomości.
Ponieważjednakświadomośćjestzjawiskiemwobrębiebytu,musi
dzielićpewnecharakterystykiztym,cofizykalne,jakopodstawową
nwarstwą”bytu.Należątu-mówiącjęzykiemHartmanna-nkategorie
fundamentalne”,jaknp.:determinacja,jedność,substrat,czas(tegoostat-
niegosamHartmannnieuznajezakategorięfundamentalną),atakże
40
Cudzysłówpojawiasiętudlatego,żebytjakotranscendentalneomniageneratrans-
cendit.
41
Wprzyjętymturozumieniuterminnfizykalny”mazakresszerszyniżterminnfi-
zyczny”,gdyżpozaprzedmiotemnaukifizykiobejmujetakżeprzedmiotywszystkichin-
nychnaukprzyrodniczych.
