Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
ROZDZIAŁI.INTERPUNKCJAŁACIŃSKA..
27
HasGraeciθέσειςvocant,Latiniposituras.Primapositura,subdistinctiodicitur,eademet
κόμμα.Mediadistinctiosequensest,ipsaetκῶλον.Ultimadistinctio,quaetotamsententiam
claudit,ipsaestπερίοδος;cuius,utdiximus,partessuntκῶλονetκόμμα,quarumdiversitas
punctisdiversolocopositisdemonstratur.
IsidorusHispalensis,EtymologiarumLibriXX,LiberI:
DeGrammatica,CaputXX:DePositura,2
Trzymożliwościoznaczałyzatemtrzyzróżnicowanepodwzględemdługościpau-
zy,alejednocześnietrzyokreśloneczęścitekstu.JakpiszeAlfredoSchiaffini,imwyżej
umieszczanopunkt,tymwyraźniejszabyłapauza,którąchcianozaznaczyć.Najniżej
stawianozatemsubdistinctio,najwyżej-distinctio[Schiaffini1935:265].
Punktypełniłyfunkcjęprzystankuwciąguodczytywanegotekstu,ajednocześnie
dzieliłygonamniejszefragmenty.Nieprzypadkowajestwywiedzionazgrekiiwidocz-
nadodziśwwielujęzykacheuropejskichterminologia,wedługktórejkomma(subdi-
stinctio)
6
,kolon(mediadistinctio)
7
iperiodos(distinctio)
8
oznaczająjednocześnieznaki
przestankoweiczęściskładoweokresuretorycznego.Bardzoważnącechąinterpunkcji
łacińskiej-aleteżopartejnaretoryceinterpunkcjiobowiązującejprzezkilkastuleci
wwiększościjęzykóweuropejskich-będzienierozłącznośćtrzechpoziomów:rytmi-
kitekstu,jegostrukturyisensu.JakzauważaAnnaWerpachowska:nCharakterystyczne
jestużywanienatymsamympoziomieopisupojęćsensiskładnia,zapomocąktórych
konstruujesiękryteriumsłużącedorozróżnianiajednostekwypowiedziperiodycznej”
[Werpachowska1987:31].Wteoriiperiodumówisięonpełnym(niepełnym)sensie”
(sensusplenus,absolutus,perfectus)inpełnej(niepełnej)składni”(syntaxisplena).Zpeł-
nąskładniąmamydoczynienia,gdynwkonstrukcjiskładniowejwypowiedziwszystkie
miejscasązapełnione,awięcniemazwiązkówgramatycznychzelementamiznajdują-
cymisiępozazdaniem”[Werpachowska1987:31].TrudniejzdaniemWerpachowskiej
określić,czymjestnpełnysens”:nUważasię,żewypowiedź,którastanowipewnącałość
składniową,masenspełny,jeślitworzyskończonezdanie.Osensieniepełnymmówisię
natomiast,gdypoanalizowanejwypowiedzinastępujefragment,którydotyczytejsamej
sprawy,poruszatęsamąmyśl”[Werpachowska1987:31].PojęciatestanąsięwXVI-
-wiecznychtraktatachointerpunkcjisłowamikluczamiwopisiefunkcjiposzczególnych
znakówprzestankowych.Kluczowaokażesięrównieżbudowaokresuretorycznego,która
wyznaczyznakomkonkretnemiejscaiprzypiszeimokreślonewteoriiperiodurole.
Zewzględunamnogośćterminówiichznaczeńnależyokreślićpodstawowąinajbardziej
ogólnąterminologiędotyczącąbudowyokresuretorycznego,doktórejbędęsięodwoły-
waławkolejnychrozdziałachrozprawy.
6
Ang.comma,hiszp.coma,duń.,isl.,nid.,norw.komma,niem.Komma‘przecinek’.
7
Ang.colon,duń.,norw.,szw.kolon‘dwukropek’.
8
Ang.period‘kropka’.
