Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
28..ROZDZIAŁI.INTERPUNKCJAŁACIŃSKA
Okresretoryczny(gr.periodos,łac.periodus)tonrozbudowanezdaniezłożone,któ-
regoczęściskładowesącelowouporządkowaneizhierarchizowane,tworzączamknięty
układintonacyjnyiznaczeniowy”[Korolko1990:120].Maonbudowędwudzielną:skła-
dasięzpoprzednika(gr.prothesis,łac.principium,antecedens)inastępnika(gr.apódosis,
łac.finis,consequens).Każdyznichzłożonyjestjednakzczęścijeszczemniejszych
-istotnychzarównodlateorii,jakidlaterminologiiinterpunkcji.Hierarchicznieosto-
pieńniżejznajdziesięczłon(gr.kṑlon,łac.membrum),najniżejzaś-jakonajmniejsza
częśćskładowaokresuretorycznego,niezawszebędącaodrębnącałostkąznaczeniową
-odcinek(gr.kómma,łac.incisum)
9
.
Możnazatempowiedzieć,żeto,codziśnazywamydwiemaprzeciwstawnymiten-
dencjamiwprzestankowaniu-interpunkcjęintonacyjno-retorycznąiskładniowo-logicz-
ną-tworzyłodawniejjedną,spójnąteorię.JakzauważaFrancescaSerafini,jużwcza-
sachantycznychwartośćifunkcjaposzczególnychznakówprzestankowychbyłyjednak
przedmiotemdyskusjizarównoteoretycznych-międzygramatykami,jakipraktycznych
-wśródkopistów[Serafini,Taricco2001:98].Problemyzustaleniemiprzestrzeganiem
normyinterpunkcyjnej-jakwiększośćdyskusyjnychkwestiiwjęzykoznawstwie-mają
swojekorzeniejużwstarożytności.
Przełomemwrozwojułacińskiegosystemuinterpunkcjibyłowprowadzenieiupo-
wszechnieniesięminuskuły,wpełniinaszerokąskalęzaczasówKarolaWielkiego,mię-
dzyinnymipodwpływemreformAlkuina
10
.Mniejszyrozmiarliterwznacznymstopniu
utrudniałprecyzyjneumieszczaniepunktównaróżnychwysokościachizczasemdopro-
wadziłdokoniecznościwprowadzeniainnychznaków.AleksanderGieysztorstwierdza
jednoznacznie:nNormalizacjakarolińskakorzystajączpraktykipismminuskułowych
nadałaprzestankowaniucechęsystemu,którymiałułatwićczytanienagłos,jakteż
uwidocznićkonstrukcjęzdaniową”[Gieysztor2009/1975:153].WypowiedźGieysztora
ważnajestzdwóchwzględów:popierwsze,wskazujejasnonaczaskształtowaniasięin-
terpunkcjijakosystemu,podrugiezaś,podkreślazjawiskosygnalizowanejużprzyoma-
wianiupodwójnejterminologii-początkowąspójnośćcechoratorskichiskładniowych.
JakzauważaMalcolmBeckwithParkes[1993:35],odVIIwiekutekstyliturgiczne
wyróżniająsięwśródinnychdużowiększąliczbąznakówprzestankowych.Dysproporcja
taniedziwi,jeśliweźmiemypoduwagęfakt,żewczasachAlkuinawłaściwąinterpunk-
cjętekstówliturgicznychuznawanozagwarancjępoprawnegoodprawienianabożeństwa.
SamAlkuinwjednejzpieśniwznosidoBogamodlitwęzaskrybów,proszącoto,by
9
Por.STL:246(Kolon),252(Komma),354(Okresretoryczny);Korolko1990:122-123;Werpachow-
ska1987:30-3.
10
OdziałalnościliturgicznejAlkuinapiszewyczerpującoD.A.BulloughwesejuAlcuinandtheKing-
domofHeaven:Liturgy,Theology,andtheCarolingianAge[Bullough1983].Filologicznewydanietraktatu
ortograficznegoAlkuinaopublikowałA.Marsili[Alkuin1952].
