Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
UstnenarracjeoHolokauście
21
musieliwchodzićwrozmaiterelacjeocharakterzesąsiedzkim,towarzy-
skimczygospodarczym,aewentualnekomplikacjewtymzakresiebyły
źródłemnapięćiniepokojów.Sytuacjętędobrzeoddajezachowaniejed-
nejznarratorek,którapełnaobawkończyswąopowieśćosąsiedzieukry-
wającymŻydówkomentarzem:nJezus,żebyniebyłoconategoUrba-
na?Boprzecieczłowiekminicniewinin”(nr150).ZkoleiJózefTarka
mówiotragicznymwskutkachnaruszeniunzmowymilczenia”
.opowia-
daotym,jaktopokłóciwszysięzsąsiadem,zarzuciłmu,żewczasiewoj-
nywspółpracowałzWłasowcamiidonosiłnaukrywającychsięŻydów,co
takwzburzyłojegorozmówcę,żedzieńpóźniejzmarł(nr148).
Takwięcowenukrytenarracje”oZagładziefunkcjonująwlokalnych
społecznościachwobszarzeswoistejdialektykistrachuiciekawości.Tro-
skaokomfortżyciacodziennegoorazmożliwiebezkonfliktowerelacje
zsąsiadamizderzasiętutajzpotrzebąwyjaśnianiapewnychwydarzeń
inadawaniaimokreślonychsensów,awpływnaowedziałaniawyjaśnia-
jąceisensotwórczemajązkoleisystemoweograniczeniawdostępiedo
informacji.Utrudnieniatewynikałyzarównozokreślonychwarunków
politycznychczasupowojennego(cenzura,dyskursypropagandowe)oraz
wspomnianejlokalnejnzmowymilczenia”
,jakizsamejspecyfikiczasu
wojennego,kiedytomieszkańcywsiimiastzróżnychwzględówmieli
niewielkiemożliwościobserwowaniadziałańinnychorazpozyskiwania
informacjiożyciuczłonkówswoichspołeczności.
Badaczefolkloruniejednokrotniewskazywalinato,żetakieczynni-
kijakniedobórinformacji,brakzaufaniadooficjalnychkanałówkomu-
nikacjiczyniemożnośćotwartej,publicznejrozmowynatematywywołu-
jąceemocjeiżywezainteresowaniekonstytuująsytuacjęfolklorotwórczą
iskutkujązwyklepowstawaniemlicznychnieoficjalnychnarracjiocha-
rakterzefolklorystycznym38.Takteżbyłowomawianymprzypadku.
Utrudnieniawdostępiedopełnejizarazemwjakimśsensieoficjalnej
(publicznej)wiedzyodramatycznychwydarzeniachzczasówwojnystwa-
rzałysilnąpotrzebęsnuciadomysłów,potwierdzaniaprzypuszczeń,for-
mułowaniawyjaśnień.Sposóbtworzeniaiprzekazywaniatakiejwiedzy
sprawia,żepodlegaonamechanizmomfunkcjonowaniafolkloruimożna
jązpowodzeniemnazwaćwiedząnludową”
.Wtymkontekściepojawiasię
38
W
.Łysiak,Wielkakontestacja.FolklorpolitycznywPRL,Poznań1998;J.Rydzewska,
Folkloralbocieńofcjalnejcywilizacji,nKulturaPopularna”2004,nr3.
