Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
Wstęp
myślącyczychwytykonstrukcyjne.Powołującsięnazdaniaróżnych
badaczy,stylutworueseistycznegomożnabyokreślićsłowami:nie-
jednolitość,wielopostaciowość,dygresyjność,szkicowość,asocjacyjność,
nielinearność,dialogiczność,erudycyjność,refleksyjność,subiektywność
itp.4.Różnedefinicjeakcentująróżneaspekty,naprzykład:npodmiotowy
punktwidzenia”,noryginalne,unikatoweukształtowaniestylistyczne”,
nantropocentryzmgatunku”,nfilozofowanienapróbę”,nkontemplatywną
postawęautorawobecświata”5.
Oilewpoczątkowejfazierozwojueseistykistosunkowołatwobyło
zaproponowaćpewnedefinicjeipodziały,otyledrugapołowaXXwieku
przynosidyskusję,któraproblematyzujeipodajewwątpliwośćdotych-
czasoweuzgodnieniateoretyczne.WspomnianajużpublikacjaRomy
Sendykipokazuje,jakbardzoproblematycznejestustaleniespójnej
definicjieseju.Badaczkazwracauwagę,żewPolscedyskusjanatemat
eseistykinieprzyniosłaogólnegoopracowaniaproblemutegogatunku,
jakmiałotomiejscenaprzykładwNiemczech6,aleujawniławady,które
zdiagnozowanorównieżwesejologiiświatowej.Chodzionbrakkorelacji
międzypopularnościąesejuailościąstudiówteoretycznychnajego
temat[ł]czyteżwidocznybrakrównowagipomiędzyprzeważającymi
liczbowopracamidotyczącymitwórczościposzczególnycheseistów
anielicznymistudiami,któremiałybyogólniejszeambicje[ł]”7.
TakistanbadańjestwidocznytakżewCzechach,gdziepracena
tematesejuskupiająsięwokółtwórczościnajbardziejzasłużonychdla
historiitegogatunkuautorów,czyliŠaldy,Bfeziny,awpóźniejszym
okresie-równieżČernegoiKundery.Publikacjeocharakterzeogólnym
ograniczająsiędodwóchpozycjiobejmującychokres1890-19308.
4Por.ibidem,s.175-180.
5Ibidem,s.176-178.
6R.Sendykawspominaodwóchpracach:BiBERGER:DerEssay.FormundGes-
chichte.Bern1964,atakżeLiROHNER:DerDeutscheEssay:MaterialienzurGeschich-
teundÄsthetikeinerliterarischenGattung.Berlin1966.Por.RiSENDyKA:Nowoczesny
esej…,s.131.
7Ibidem,s.131-132.
8Zob.EiTAxOVá:Českémyżleni.Sv.12:Experimenty.Českyliterárniesejzp;elomu
19.a20.stoleti.Praha1985;JiOPEL.K:Lehkyharcovnik.Antologiečeskéholiterárniho
eseje2.Létádesátáadvacátá20.stoleti.Praha1986.
