Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
10
domośćjesttraktowanajakozjawiskodooglądaniaodwewnątrz.Przyczym
wiążesiętozdwojakimikonsekwencjami:albozakładasię,iżtakrozumiana
świadomośćistnieje,alboteżsięjąneguje.Drugastronazakłada,iżświadomość
jestwłaściwościąmózgu,conajmniejpotencjalniedostępnąbadaniomnauko-
wym.Właściwośćtawyłoniłasięwprocesieewolucji.Zatemświadomośćjest
turozumianawkategoriachrzeczywistościrealnej.Wzbliżonymsensierównież
będęsięposługiwaćtympojęciemwdalszychrozważaniach.
Zjawiskoświadomościjestinterpretowaneprzezredukcjonistówjako„we-
wnętrznyaspekt”procesówfizykochemicznychlubjakoidentyczneztymipro-
cesami.Konsekwentnieprzyjmująoniistnienietylkomózgowychprocesów
fizykochemicznych,wchodzącychwregulacyjneinterakcjezotoczeniemoraz
systemsprzężeńzwrotnychwsystemienerwowym,zaśstanyświadomościtrak-
tująjakojednązform,wktórejteprocesysięprzejawiają.Przytakichzałoże-
niachświadomośćjakoodrębnyproblemnieistnieje.Powyższestanowiskojest
wynikiemkonsekwentnejrezygnacjizzałożeńdodatkowych.
Problemdodatkowychzałożeńjestistotąsporuoświadomość.Epifenomena-
lizm,zpowoduniekonsekwencjiwzałożeniachdodatkowych,znaukowego
punktuwidzeniajestpoglądemdziwacznym.Świadomośćjesttutraktowana
jakoodrębnezjawisko,jednakcałkowiciepozbawionewłaściwościsprawczych
wstosunkudoprocesówumysłowych(mózgowych).Świadomościprzypisuje
sięstatusdodatkowegoizbędnegozarazemrezultatuprocesówmózgowych.
Stoizatymzałożenie,iżprocesymózgowerealizująswojefunkcjeumysłowe
bezwzględunato,czyświadomośćimtowarzyszy,czyteżnie.Pomimoiż
świadomośćjakoepifenomenjawisięjakozjawiskomętneitajemnicze–jest,
aleniewiadomo,poco–poglądtenciąglejestpopularny.Atrakcyjnośćepife-
nomenalnegoujęciapolega,jaksięwydaje,natym,żełatwowtensposób
usprawiedliwićpomijanieświadomościwteoretycznychmodelachwyjaśniają-
cychzachowanie,niezaprzeczającjednocześniejejistnieniu.
Pozytywnekoncepcjeświadomości,przeciwnie,zakładają,iżposiadaona
funkcjesprawczeijakotakaniemożebyćpomijanawwyjaśnianiuzachowania.
Osłabieniehegemoniibehawioryzmuspowodowało,iżodponadtrzydziestulat
rośnieliczbapublikacjipoświęconychświadomości.Pracetemająraczejcha-
rakterkoncepcyjnyiwniewystarczającymjeszczestopniu,pozawyjątkami,
uwzględniajądaneempiryczne,rozstrzygającechociażbycząstkowekwestie.
Oczekiwanie,wchwiliobecnej,wpełnizadowalającychrozwiązańpodstawo-
wychproblemówświadomościwydajesięprzedwczesne,niemniejkierunekich
poszukiwańzostałjużwytyczony.
Socjologowienaukiprzypominają,żeideenaukoweniesątworamiwpełni
autonomicznymi,ponieważmusząbyćwyrażonewokreślonymjęzyku.Wynika
torównieżzichpowiązaniazinnymiideamiwobrębietejsamejdziedzinyoraz
szerszymisystemaminaukowymiipozanaukowymi.Wielomadrogami,między
innymidrogązinstytucjonalizowanejedukacji,zostajązaszczepionewumysłach
naukowcówogólnezałożeniaoświecieijegopoznawalności.Tegorodzaju
perspektywapoznawcza,poprzedzającateorięnaukową,składasięwznacznym
stopniuzzałożeńniejawnych,którestwarzająjednakmożliwośćmyśleniaorze-
