Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
12
stawionaredukcjonistyczniestronasporuoświadomość,niemogącsięoderwać
oddualizmu,gwałtowniegozwalczametodąredukcji„rzeczymyślącej”,za-
miastpoddaćzasadniczejrewizjizarównopodstawowezałożeniapsychologii
obiektywnej,jakijęzyk,wktórymsąoneformułowane.Byłobytowoczywisty
sposóbkorzystnedlarozwojunauki.
Pozytywnakoncepcjaświadomościwypadanatakimtlezachęcająco.Istnie-
jetujednakrealnezagrożenienaruszeniaregułuprawianianauki.Odnosisięto
naprzykładdozbytdosłownegoprzenoszeniaideiemergentnychwłaściwości
układówzłożonychnagruntproblematykiświadomości.Winnychdyscyplinach
naukowychprzyjmujesię,żewłaściwościukładówzłożonych,wyłonione
wprocesieszerokorozumianegorozwojulubsyntezy,niesąredukowalnedo
właściwościichskładowych.Narzucająonenatomiastelementomskładowym
formęstrukturalnąiprocesową(jaknaprzykładwwypadkurelacjipomiędzy
właściwościamielektrochemicznymiwodyawłaściwościamipierwiastkówskła-
dowych).Zasadataniewątpliwienadajesiędointerpretacjiukładówoprzej-
rzystejstrukturzeidobrzerozpoznanychcechachswoistych.Problematyka
świadomościniespełniategowarunku.Ideaemergentnychwłaściwościukładu
nerwowegomożebyćzastosowanadointerpretacjiświadomościtylkonazasa-
dzieanalogii,zewszystkimiwynikającymistądograniczeniami.Należyprzy-
znaćracjętym,którzytwierdzą,iżzzałożeniaemergentnegocharakteruświa-
domości(świadomośćwyłoniłasięwewolucjijakowłaściwośćmolarnychpro-
cesówmózgowych)niewynikawprostjejmocsprawczawobecelementarnych
procesówmózgowych.Tomożebyćwtymwypadkujedyniehipotezą,anie
aksjomatem.Pomimoograniczeń,popularnaobecnieinterpretacjazjawiska
świadomościjakoanalogiiemergentnejwłaściwościzłożonegoukładufunkcjo-
nalnegomaniewątpliwiewartośćheurystyczną.Wtakiejbowiemperspektywie
teoretycznejproblempsychofizycznyzatracacharakterantynomiiontycznej
istajesiębardziejuchwytnymetodologicznie.Wkonsekwencjispórpomiędzy
zwolennikamipozytywnejkoncepcjiświadomościaichprzeciwnikamimoże
byćprzeniesionyzpłaszczyznyświatopoglądowejnapłaszczyznęweryfikowal-
nychhipotezempirycznych.
Świadomośćjestdefiniowanajakowewnętrzny,subiektywnystanbyciapo-
wiadomionymoczymś(Reber,1985).Ujmującrzeczbardziejkolokwialnie,
świadomośćjestkonstatacjąpodmiotową:„wiem,comiprzychodzidogłowy”.
Odnosisięjązarównododanychpercepcyjnych,pojęć,wyobrażeń,intuicjiitak
dalej,aktualniezawartychwpamięciroboczej(operacyjnej),jakidopierwot-
nych,beztreściowychstanówwewnętrznych,doznańsensoryczno-afektywnych,
przeżyćemocjonalnychitakdalej.Wtakimuogólnionymujęciupojęcieświa-
domościjestniedostateczniespójnym,„mieszanym”konstruktemteoretycznym.
Rozumienieświadomości,jakoprzejawukonstatacjipoznawczychizarazem
jakozdolnościdomonitorowaniaichemisji,częstoodwołujesiędoanalogii
komputerowej.Podstawątakrozumianejświadomościjestideareprezentacji
faktówfizycznych,społecznych,kulturowychitympodobnych.Wtakimprzy-
padkunastępujeredukcjapierwotnegokomponentusubiektywnego(doznań
wewnętrznych),coczyniproblematykęświadomościbanalną.Dołączeniekom-
