Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
MałgorzataKrakowiak
życieobywatelijestściślepodporządkowanecelomwojennym
inikomuniewolnooddawaćsięrozrywkom.
Wreszciewatmosferzechaotycznegobudownictwanastąpi-
łopomieszaniewartościużytkowychiostatecznych18.
Doczegoowopomieszaniedoprowadziło,mieszkańcypaństweuro-
pejskichmielisię,niestety,przekonaćniebawem.
WzbrodniczymszaleństwieIIwojnyświatowej,istotnie,interes
zbiorowościoficjalniestałsięnajważniejszym.oficjalnie,boonisz-
czeniuludziikulturdecydowaliprzecieżposzczególnipsychopaci.
floblężenie”
,któregorozmaiteaspektyanalizujemywniniejszym
tomie,zawszedotykajednostkęitylkoztejperspektywywartejest
namysłu.NienależyjednakpomijaćkolejnejtrafnejuwagiStem-
powskiego,zapisującegowtużpowojennymDziennikupodróżydoAu-
striiiNiemiecsłowa:
Wszystkiebowiemwywrotoweiantyhumanitarneprądyna-
szychczasów,narodowysocjalizm,faszyzm,komunizmcze-
kistowski,wyszłyniespośródrobotnikówchłopów,alezuni-
wersytetów19.
Katastrofiściprzestrzegaliprzedumasowieniem.Tojednostkimiały
obronićzagrożonąkulturę.okazałosięraptem,żezagładęprzygoto-
wałysamecentra—świątyniewiedzyimyśli.Czytoparadoks?Nie.
Niebezpieczeństwowzięłosięraczejstąd,żedopracowującświato-
pogląd,myślicielezatrzymalisięwpółdrogi.Wyartykułowalizna-
czeniejednostki,aleniezdołalijejwskazaćsensudziałanianarzecz
światazewnętrznego.Egoistycznajednostkaznalazłasięwcentrum.
odizolowałasięodwszystkiego,coniąniebyło.Wobecsytuacjito-
talnegofloblężenia”poczułasiębezradnaizagubiona.
SięgnijmynakoniecdorozważańStefaniiSkwarczyńskiej,która
takąwłaśniepróbęwytłumaczeniagłębokichprzyczynwojnysfor-
mułowałaniedługopojejzakończeniu:
18J.Stempowski:Literaturawokresiewielkiejprzebudowy.W:Idem:Szkicelitera-
ckie.T.1.Chimerajakozwierzępociągowe1926—1941.Warszawa2001,s.235.
19J.Stempowski:DziennikpodróżydoAustriiiNiemiec.W:Idem:OdBerdyczo-
wadoLafitów.Wołowiec2001,s.84.
