Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
PRZEJŚCIEDORODZICIELSTWAWPERSPEKTYWIECYKLUŻYCIARODZINYIJEDNOSTKI
2002,2012b).Ujęcieetapowejestrównieżsekwencyjne,cooznacza,żeukoń-
czeniejednegoetapuumożliwiarozpoczęcienowego.Zuwaginaspecyfikę
opisanychwniniejszejmonografiibadańwłasnychszczególnieistotnewydają
sięmodelecykliczne,koncentrującesięnarealizacjiprzezczłowiekarólspo-
łecznychwkolejnychstadiachżycia,zktórychżadneniejestważniejszeod
innych(Trempała,2002,2012b).Gurba(2002),dokonującprzegląduliteratury
przedmiotu,wskazuje,żezałożenierodzinyiwychowywaniemałychdziecisą
uznawanezazadaniarozwojoweprzynależneokresowiwczesnejdorosłości.
Autorkazwracauwagęm.in.nafaktdoświadczaniawtymokresierozwojuwielu
stresów,oddziałującychnaczłowiekasilniejniżnapóźniejszychetapachżycia
(dotychstresorówzaliczasięteżnarodzinydziecka).Ztegopowodutakważna
jestpsychologicznadojrzałośćdorealizacjizadańrozwojowychwtymokresie.
Wrazznarodzinamipierwszegodzieckadokonująsięwedługautorkinajwiększe
zmianytożsamościowe,zwłaszczawprzypadkukobiet.Mimodoświadczanych
przezmłodychrodzicówpsychofizycznychobciążeńmacierzyństwoiojcostwo
sąuznawanezaważnyczynnikstymulującyrozwójosobowościowy.
Wśródkoncepcjirozwojuczłowiekazaliczanychdomodelucyklicznego
(Trempała,2002,2012b)możnawyróżnićujęciasocjologiczneautorstwaHavig-
hurstaiLevinsona(Liberska,2012).KoncepcjazadańrozwojowychHavighursta
zakłada,żezuwaginazachodząceprocesybiologiczne,oczekiwaniaspołeczne
orazindywidualnedążeniaiwartościczłowiekrealizujeokreślonezadaniaodpo-
wiedniedlajegowieku.Pomyślnewypełnieniedanegozadaniarozwojowego
przyczyniasiędopoczucianormatywnościipunktualnościrozwoju(ibidem;
Tyszkowa,1990).Havighurstakcentujewielośćzmian,jakiezachodząwżyciu
młodegodorosłegowróżnychjegoobszarach(Brzezińska,AppeltiZiółkowska,
2008;Salmela-Aroetal.,2011;Trempała,2002).Dziękirealizacjiważnych
życiowocelówjednostkazdobywapozycjęspołeczną.Młodydorosływypełnia
przypadającenatenetapjegożyciazadaniarozwojowedziękirelacjomzinnymi
ludźmi,m.in.zpartnerem/kączyzdzieckiem,zaspokajającpodstawowepotrzeby
psychologiczne(Ziółkowska,2013).Okresdorosłościcechujewieleprzełomo-
wychdlarozwojuczłowiekazdarzeń,ajednymznichjestprzejściedorodziciel-
stwa,wtedyjednakkobietyimężczyźnidoznająwielulęków,rozterekiproble-
mówzadaptacjądonowychról,asposóbporadzeniasobieznimizależym.in.
odczynnikówosobowościowych(Bakiera,2013a).
StrukturażyciawujęciuLevinsona(1986)definiowanajestjakodominujący
wdanymjegookresiewzorzecaktywnościirelacjizotoczeniem(Bakiera,2013a;
Brzezińska,AppeltiZiółkowska,2008;Liberska,2012;Sęk,1990;Trempała,
2002).Życieludzkierozpatrywanejestwtejkoncepcjijakocałośćskładająca
sięzrólspołecznych(poziomspołeczno-kulturowy),wzorówrelacjizinnymi
ludźmi(poziominterpersonalny),przyczymwtychrolachirelacjachjednostki
funkcjonująróżniezewzględunaczynnikiosobowościowe(poziomintraperso-
nalny;zob.Demick,2002).Levinson(1986)wyróżniłczteryerywciągużycia:
dzieciństwoidorastanie,wczesnądorosłość,wiekśredniipóźnądorosłość
27
