Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
XVI
Antologiatekstówzgettałódzkiego
tradycyjnieżydowski”,zdrugiejzaśnironicznieuśmiechnięty,sprytny,złośliwy,
zdradziecki[…]”,jegodziałaniasąndwuznaczne”,jestnhumorzasty”,podejmuje
nnagłedecyzje”11.
Wgetciepisanorównieżreportażeieseje.Mistrzemtegogatunkubyłceniony
dziennikarzzPragiOskarSinger.JakwynikazlistuSingeradoBernardaFreunda,
jegotekstynależytraktowaćjaknreportażeprasowe”.Napisałjenażyczenie
dr.Klementynowskiego,ówczesnegokierownikaArchiwumwgetcie,choć
pośrednimzleceniodawcąbyłprezesRumkowski.Fakttennodcisnąłpiętnona
tychpracach”.JednakSingernstarałsięjaknajmniejkolorować”rzeczywistość12.
Pozakończonejwojniechciałgruntownieprzerobićswojereportaże.Mimoiż
autorwiedział,żejegotekstymiałysłużyćpropagandzieRumkowskiegostarał
sięsumienniewykonywaćswądziennikarskąpracę;odwiedzałzakładypracy,
zaglądałnaichzaplecze,rozmawiałzpracownikamiikierownictwemnatemat
produkcji,problemów,sukcesówiporażek.Zadbałowiarygodnośćrelacji
podającnazwiska,tabelezwielkościąprodukcji,ceny,liczby.Reportażetestałysię
niepomnikiemwystawionymRumkowskiemu,leczrobotnikomgetta,którzyza
pomocąnędznychnarzędzilubwogóleprzyichbrakuwykonująpracęnścigając
sięześmiercią,napełniającsobietkankiwodą,powodującpuchnięcierąkinóg,
którezamieniająsięwbryły”13.
Niezwyklewnikliwymtalentemobserwatora,aletakżeumiejętnością
analizypostrzeganychzjawisk,wykazałsięSingerwesejachZproblematyki
WschoduiZachodu,którychtematemjestkonfrontacjadwóchżydowskich
światównamałejpowierzchniłódzkiegogetta;światazasymilowanychŻydów
zachodnioeuropejskichdeportowanychdogettajesienią1941r.orazłódzkich
Żydów,wznakomitejwiększościortodoksyjnych.Autorpokazujezarówno
nadziejeobustronzwiązaneztymspotkaniem,jakiprzyczynyrozczarowania
iniepowodzenia,wskazującnawzajemneuprzedzenia,różnicekulturowe
ireligijne,napięciaiobustronnąniechęćwynikającąwdużejmierzezespecyfiki
getta.Dziennikarzskrupulatnieodtwarzasytuacjęprzesiedlonychdogetta
zZachodu.Podkreśla,żePrzełożonyStarszeństwaŻydówobiecywałsobienpo
tymzastrzykuzZachoduorganicznąodnowę”14,podniesieniekulturynawyższy
poziom.Oczekiwaniatebyłyzwiązanezichwyższymwykształceniem,zmysłem
doutrzymaniaporządku,aletakżezjeszczeniezużytymisiłami.Nadziejeteokazały
sięjednakwdużejmierzenpobożnymiżyczeniamiPrzełożonegoStarszeństwa
11O.Rosenfeld,WozunochWelt.AufzeichnungenausdemGettoLodz,wyd.H.Loewy,Frankfurt
amMain1994,s.167.Tłum.K.Radziszewska.
12Por.AŻIH,205/348,k.1.Oryginałwj.niemieckim.Tłum.K.Radziszewska.
13O.Singer,„Przemierzając…,s.62.
14Tamże,s.98.
