Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Wstęp
XXI
SpuściznaliterackakolejnegoautoraAlteraSznura,którybyłredaktorem
nielegalnegopismanMin-ha-mejcar”,towiersze,fragmentywierszyoraz
wspomnień,krótkieartykułytudzieżreferaty,np.ożydowskichmalarzach
wgetcieiichtwórczości29.ChawaRosenfarbbyłanajmłodsząuczestniczką
spotkańuMiriamUlinower.SimchaBunemSzajewiczzapoznałjązinnymi
twórcami.Młodapoetkapisaławówczaswiersze.WierszepisałtakżeJerachmil
Bryks.Czytałjepodczaswieczorówliterackich,któresamorganizował.Teksty
autoraodnalezionepozakończeniuwojnywydanezostaływjęzykujidysz30.Inni
poecizkręguUlinowertoMelaniaFogelbaum,FeliksGarfinkel,AlterHofman
orazHerszGlicksberg.Najczęstszymgatunkiemliterackimwgetciebyłaliryka.
Autorzyniemielianiczasu,anisiły,aniteżniezbędnejilościpapieru,żebypisać
dłuższetekstyprozą.
Wierszepisałyteżdzieciimłodzież.NaMarysiniemłodzieżsyjonistyczna
redagowaławłasnągazetkę,wktórejpublikowanowiersze,skecze,scenki
humorystyczne.Wieleznichmiałokrytycznycharakterwstosunkudo
funkcjonariuszygettaiichpolityki,jaknp.wierszautorstwaLolkaDudelczyka
HistoriaLitzmannstadt-Getto,wktórymnędzynMoszkówiSrulków”
przeciwstawionezostałożyciewąskiejelity,posiadającejtalony,kolacje,domy
wypoczynkowe,gońcówigabinety.HelaRyngznałazapewneballadypolskich
romantyków.WswymwierszuDosłońcawykorzystujemotywynocy,błyszczącego
księżyca,atakżenimfwodnych,któreporywająjąweśnie.Pląsającznimi
wwodzieczułasięwolna.DotekstuJuliuszaSłowackiegonawiązujeanonimowy
autorwwierszuNiechajżywinietracąnadziei.PodobniejakSłowackiw1839r.
autorwierszazgettaapelujedoprzyjaciół,bycinietracilinadziei,mimoiżżyją
wnżelaznychkajdanach”,nwokółpanujeciemność”,nczęstopoznawalismak
knuta”iniejestimobcygłód.Nadziejapowinnatowarzyszyćimnwsłońcu
izamieciśnieżnej,wlatachpełnychupałuizimna”.LolekDudelczyk,autor
Balladygettowejwzorowałsięnaformieballadotematycemiłosnej,wktórych
jednastronazostajeodrzucona.Srulek,biednychłopiecpracującywwarsztacie
szewskimzostajeodrzuconyiwyśmianyprzezukochanądziewczynę,ponieważ
niemauprzywilejowanejpozycjiwgetcie,jakpolicjanciczyczłonkowiebajratu,
niedostajeteżdodatkowychprzydziałów.Jedynecomożezaoferowaćukochanej,
tożarliwamiłość,aletowwarunkachgettajestzbytmało.Niezwyklewzruszający
wierszAbramaKoplowiczaMarzenie,toprojekcjamarzeńmłodegochłopca,
którywwiekudwudziestulatchciałbypodróżowaćpowielkimświecie,oglądać
dziwyprzyrody:Saharę,wodospadyNiagara,Nil,Eufrat,szczytyTybetuoraz
dziełaludzkiejcywilizacji–piramidy,sfinksy,budowlewnojczyźnieHomera”
lubwZiemiŚwiętej.Nadziejapojawiasiętakżewwieluzkilkudziesięciuwierszy
29Teczkizrękopisamiznajdująsięm.in.wAŻIH,0.76/19.
30J.Bryks,Getofabrik76,NewYork1976.
