Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
14
.
1.Krótkahistoriaobecnościpaństwawgospodarce
Abydobrzerozumiećdoktrynęetatyzmu,przyczynytenależywłaściwierozpo-
znać.Wdoświadczeniachpolskichzostatnichstulatdostrzecmożnanaprzykład
brakspołecznejakceptacjidlaredukcjirolipaństwa(małopopularnebyłytradycjeli-
beralneczyanarchistyczne)ibrakskłonnościdopowszechnegoprzejmowaniaprzez
jednostkiwysiłkudodecydowaniaoswoimlosiebezudziałuinstytucjipaństwowej,
opierającsięnaswojejaktywności,kreatywnościczyprzedsiębiorczości.Można
tookreślićjakoniedostatekspołeczeństwaobywatelskiego,którejestdostatecznie
aktywneisamoorganizującesiębezimpulsówzestronyinstytucjipaństwowych.
WPolscezbytszerokiekręgispołeczneoczekiwałyioczekująodpaństwaopieki
i/lubdostarczaniaoczekiwanychkorzyści.
Drugim,bardzoistotnymkrokiemmetodykijestzbadaniesposoburozumienia
etatyzmu–zarównoholistyczniewujęciujegowymiarów,azatem:gospodarczym,
politycznym,kulturowym,ideologicznym,prawno-instytucjonalnymczyspołecz-
nym,jakipodwzględemszerokościpojmowaniawymiarugospodarczego.Zdo-
świadczeńpolskichwynika,żewostatnimstuleciumieliśmydoczynieniazconaj-
mniejtrzemaetapamirozwojutegoostatniegoujęciaetatyzmu,któremożnaokreślić
mianem:(1)etatyzmuwymuszonegohistorycznie,(2)etatyzmuwymuszonegopo-
litycznieiideologicznieoraz(3)etatyzmuwymuszonegoekonomicznie.Czasem
mówisięrównieżozalążkachnacjonalistyczno-ideologicznegoetatyzmu.Dodat-
kowonależypamiętaćozjawiskunmeandrowania”poszczególnychformpolskiego
etatyzmu,dziękiktóremumożemywyodrębniaćfazy(etapyniższegorzędu)wjego
rozwoju.
Trzecimkrokiem,wprezentowanejpracynajobszerniejszym,jestanalizareali-
zacjicelówekonomicznychipozaekonomicznychetatyzmunawszystkichetapach
jegorozwoju.Biorącpoduwagęznaczenietejdoktryny,należystwierdzić,żebada-
niesposobówikierunkówrealizacjietatyzmupolskiegojestswoistąhistoriągospo-
darcząnaszejekonomikiwostatnimstuleciu.
Polskietatyzm,wjegoekonomicznymwymiarze,będzieanalizowanynasześciu
ważnychpłaszczyznach(schemat1.2).Sąonebardzoistotnewkażdejgospodarce,
wtymrównieżwpolskiej,wzwiązkuzczymodzawszekoncentrowałyuwagęzwo-
lennikówetatyzmu.Przedstawicieletejdoktryny:
yuznawalinadrzędnośćpotrzebyindustrializacjiwPolsceiprzywiązywali
ogromnąwagędorozwojuprzemysłujakosynonimupożądanychprzekształceń
cywilizacyjnych,posiadającjednakróżnemodeleuprzemysłowienia;
yniemielijednolitejkoncepcjiprzemianwrolnictwie,wspierając,aczasamiha-
mującrozwójrolnictwaindywidualnego,jegounowocześnianieczyreformy
agrarnejiroliwgospodarce;
yzdawalisobiesprawę,żeodpowiedniowysokipoziomkonsumpcjiicorazlep-
szewarunkiżycialudnościbędądecydowałynietylkoosukcesieetatyzmu,ale
równieżojegotrwałościwżyciuspołecznym;
yuwzględnialiproblemhandlumiędzynarodowego,aleposiadaliróżnestanowi-
skawkwestiiotwieraniagospodarkipolskiejnakapitałzagraniczny;
