Treść książki

Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
16
1.2.
.
1.Krótkahistoriaobecnościpaństwawgospodarce
Genezapaństwawgospodarce
Relacjemiędzygospodarkąapaństwemstałysięprzedmiotemanalizyczysze-
rzejrefleksjiintelektualnejodpoczątkuistnieniainstytucjipaństwa.Samago-
spodarkaizwiązanazniąaktywnośćgospodarczaznaczniestarszeniżpań-
stwo.Potwierdzajątobadaniaprzedstawicielihistoriigospodarczejiopracowania
tychekonomistów,którzyinteresowalisiępoczątkamiludzkiegogospodarowania.
Informacjeonajwcześniejszychjegoformachznaleźćmożnawwielupracach1.
Określonesposobykształtowaniasięwczesnychetapówrozwojugospodarkibyły
dośćpopularnymobiektembadańwekonomiiXIX-wiecznej,zwłaszczawstar-
szejszkolehistorycznej,atakżewewspółczesnejliteraturze2.Natomiastprzejście
zokresuwspólnotypierwotnejdoneolituistarożytnościinteresującoprzedstawili
KarolMarksiFryderykEngels3.
Powstanieihistorycznaewolucjainstytucjipaństwaotworzyłynową,waż-
płaszczyznę,jakąbyłyrelacjemiędzyaktywnościągospodarczączłowieka
amiejscemwniejinstytucjipaństwa.Początkowopaństwobyłotraktowanejako
nowa,sprawnaformaorganizacjispołecznej,podnoszącaskutecznośćiefektyw-
nośćdużychprzedsięwzięć,naprzykładbudowyiutrzymaniasystemówirygacyj-
nych.Państwobyłorównieżniezbędnedoutrzymaniastanuposiadaniadanejspo-
łecznościi/lubprzestrzennegorozszerzaniawłasnościzasobówekonomicznych
(zwłaszczaziemiuprawnej,żywności,surowcówczyniewolniczejsiłyroboczej)4.
Dośćszybkookazałosięrównież,żepaństwo,obokreligiiiinnychelementów
kultury,jestniezbędnedoregulowaniarelacjimiędzyludzkich,wtymwłasności
oraztransakcjigospodarczych(naprzykładzapomocąprawa,czegoegzemplifi-
kacjąjestkodeksHammurabiego)5.Wyzwaniemdlainstytucjipaństwabyłyi
pojawiającesięfluktuacjegospodarcze,czegoodległymhistorycznieprzykładem
możebyćbiblijnaopowieśćoproroczymśniefaraonadotyczącymsiedmiutłu-
stychisiedmiuchudychkrów.
1Por.:R.Cameron,1999,Historiagospodarczaświata.Odpaleolitudoczasównajnowszych,
KsiążkaiWiedza,WarszawaorazS.Czaja,2002,Historiagospodarkiigospodarowania,Wydawnic-
twoI-BIS,Warszawa.
2Por.:W.Pacho,2013,Stagnacjagospodarczaiinnowacjetechnicznewokresieprzedindustrial-
nym,OficynaWydawniczaSzkołyGłównejHandlowejwWarszawie,Warszawa.
3Por.:F.Engels,1969,Pochodzenierodziny,własnościprywatnejipaństwa,[w:]K.Marks,
F.Engels,Dzieła,tom21,KsiążkaiWiedzaorazF.Engels,2020,Rolapracywprocesieuczłowiecze-
niamałpy,http://www.1917.net.pl/node/18463(dostęp:11.01.2021).
4Skupiająsięnatymwszystkieopracowaniaomawiającehistorięczłowieka.Por.:Historiapo-
wszechna,2007.tom1-21,BibliotekaGazetyWyborczej,Warszawa;Wielkahistoriaświata,2006a,
tom1-27,WydawnictwoEducationalBooksOxford,OxfordczyWielkahistoriaświata,2006b,tom
1-22,WydawnictwoPinnex,Kraków.
5Por.:KodeksHammurabiego,1996,WydawnictwoAlfa,Warszawa.