Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
WSTĘP
Wykwintny,pełenmiaryiartystycznej
finezjikrytykliteracki
M.RawiczoJanieGnatowskim
PostaćksiędzaJanaGnatowskiego(ps.literackiJanŁada),chociażnietuzin-
kowanatleswojejepoki,jestdziśniemalżecałkowiciezapomniana.Przezliteratu-
roznawcówumieszczananamarginesiebadań,wtzw.kategoriiminorumgentium,
przezhistorykówzaśwspominanamimochodem,przyokazjirozważańnadbo-
hateramiwalkniepodległościowychz1918r.Jegoutworyznanesąniewielkiemu
gronuodbiorców,apamięćonim,chociażżywawtradycjipolskiegoKościoła,
wobieguliterackimzostałazatartadziękistaraniomsocjalistycznejcenzury1.
Podstawowychinformacjioks.JanieGnatowskimdostarczająlakoniczne
hasłasłownikoweidośćliczne,chociażniewielkichrozmiarów,artykułypoja-
wiającesięwprasiezajegożycia,atakżenekrologi,drukowaneinmemoriampo
śmiercipisarza.Ksiądzprałat,pełniącyfunkcjętajnegoszambelanapapieżaLe-
onaXIII,tonietylkodostojnikkościelny,aleteżpisarzmającywswymdorobku
zarównoliteraturęrealistyczną,jakipełnebaśniowychstworzeńpowieścifanta-
styczne.Publicystaikomentatorówczesnegożyciapolitycznegoitrawiącychje
problemów,pasjonatpodróży,wreszcie-miłośniksztukiimuzyki,esteta,który
weLwowiepodjąłpróbęprowadzeniasalonuliterackiego2.Gnatowskibyłjed-
nymztychwykwintnychuksięży-celebrytów”StaregoŚwiata,człowiekiemma-
jącymrozległekoneksjeiwpływowychznajomych.Goszczonyniejednokrotnie
naeuropejskichdworach,wklasztorach,pałacachwłoskich,francuskichczyau-
striackich,pozostawałprzytymkapłanemnieprzerywającympracyduszpaster-
skiej,szczególniewśróddzieciimłodzieży.
1CenzuraPRL:wykazksiążekpodlegającychniezwłocznemuwycofaniu1X1951r.,
posł.Z.Żmigrodzki,Wrocław2002,s.25.
2WksiążceAntoniegoChołoniewskiegopt.Nieśmiertelni.Fotografeliteratów
lwowskichczytamyoprałacie:uObracasięwyłączniewsferachdobrzeurodzonych,gdzie
jestwysokocenionydlaliterackiegowykształceniaiświetnychkoligacji.Jestarystokra-
tycznymprelegentem;najegoodczytachzbierasięstalecałyhigh-lifelwowskizpięciu,
siedmiuidziewięciupałeczkamiwherbie.Salaprelekcyjnazamieniasięwtedywrodzaj
buduarupachnącegoperfumą,szeleszczącegojedwabiemibłyszczącegowytwornością
ielegancją[ł].Sampróbowałstworzyćusiebie«czwartkiliterackie»[ł]”(A.Cho-
łoniewski,Nieśmiertelni.Fotografeliteratówlwowskich,Lwów1898,s.55-56).
