Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
8
Wstęp
ZostawiłposobiebogatydorobeksygnowanypseudonimemJanŁada,
wskładktóregowchodzązarównoutworybeletrystyczne,jakipismapublicy-
styczneorazodczyty,kazania,mowypogrzebowe(dlaDeotymy),wspomnie-
niapośmiertne(dlaPawłaPopiela)irozmaitepismaokolicznościowezwiązane
zwydarzeniamisakralnymibądźpolitycznymi.Całątwórczośćartystycznąpi-
sarzaobejmujeItommonografiimojegoautorstwa,któryukazałsięw2016r.
pt.uKapłan-literat,wykwintnyksiądz-esteta”.JanuŁada”Gnatowski(1855-1925)
-kaznodziejanieprowincjonalny.
Niniejszapracamazgołainnycel-zebranie,uporządkowaniepodkątem
wyodrębnionychblokówtematycznychiwreszcieedycja(modernizacja)wy-
branychtekstówpublicystycznychks.JanaGnatowskiego.Stanowiwięcdopeł-
nieniewyżejwspomnianegotomumonografiiorazprezentujewspółczesnemu
czytelnikowifragmentyutworówautorstwaksiędza-pisarza,którezyskująwten
sposóbszansęnaponowneujrzenieświatładziennego.Opracowanietomajed-
nakcharakterwybiórczy.Wjegoskładzdecydowanosięwłączyćnajważniejsze,
najczęściejkomentowanewprasietamtegookresuinajbardziejznaczącedlapo-
litycznej,społecznejireligijnejmyśliGnatowskiegoteksty.Zdającsobiesprawę
zselektywnegocharakteruzbioru,uzupełnionoliteraturoznawczykomentarz
poszczególnychpublikacjiŁadyinformacjamibiograficznymiorazkontekstem
historycznoliterackim.
Wartośćprezentowanychtutajtekstówtkwinietylkowichaspekciearty-
stycznym-warsztatowoGnatowskibyłzdecydowanielepszympublicystąniż
beletrystą3.Jednakprzedewszystkimtwórczośćprałatato,jakpiszeEdwardJa-
kiel,uskrupulatniezebranyiliterackoprzetworzonyobrazkulturyreligijnejpol-
skichkatolikówprzełomuXIXiXXw.”4.Rzeczywiście,Gnatowski,jakoświadek
przełomowychdlanarodupolskiegomomentów,silniezwiązanyzkonserwatyw-
nym,ziemiańskimśrodowiskiemKresów,szerokokomentowałwspółczesnąmu
rzeczywistośćspołeczno-polityczną.Ksiądzzniepokojemśledziłmłodopolską
fascynacjęokultyzmem,jegozaufanianiebudziłyteżobietnicesocjalistów,kry-
tycznieodnosiłsiętakżedopostępującejodczasówWielkiejRewolucjilaicy-
zacjispołeczeństwaeuropejskiego.Jednocześniewidaćwjegopismachwielkie
oczarowaniesztuką,muzyką,kulturąinnychnarodówipodróżami-szczególnie
nadbasenMorzaŚródziemnego.Przezwiększączęśćżyciazaangażowanybył
3JakobeletrystaGnatowskiczęstokrytykowanybyłzaunieudolnenaśladowanie”
poczytnychwtamtymokresiepisarzy,np.Sienkiewicza;zarzucanomubrakoryginal-
ności,epigoństwo,niekonsekwencjefabularne.Por.ej,Powieśćinowela,uWiadomości
Literackie”1925,nr44(96),s.3.
4E.Jakiel,KsiędzaGnatowskiegoobrazwspółczesności.Wybranezagadnienialiterac-
kie,[w:]Literaturaniewyczerpana.Wkręgumniejznanychtwórcówpolskiejliteraturylat
1863-1914,red.K.Fiołek,Kraków2014s.376.
