Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
1.Zagadnienietematykirodzajowejwpolskiejkrytyceartystycznej…
49
Kraszewski,mimoswegouznaniadladawnychmistrzów,odwspółczes
-
nychsobieartystówdomagałsięodnalezienianowychformwypowiedzi,op-
artychnawprowadzeniudosztukinowego,„swojskiego”bohatera-chłopa
pańszczyźnianegolTowłaśniewieśijejmieszkańcybyliwcieleniemposzukiwa-
nejprzezniegopierwotnościiautentyczności,którejbrakowałomuwewspół-
czesnejsztucelNieuchylałsięzarazemodmotywówantypoetyckichczy
antyestetycznych:
Brudno-powiecie?Niestety,brudnoistotnie;ale[lll]dlamalarzadziedzi-
niecopuszczonejchatydalekojestlepszymprzedmiotemdoobrazkaniżeli
wywoskowanysalonzkolumnami,takidlapowieściopisarzałachmanda-
lekobardziejmalowniczyodkrochmalonejsuknibalowejiwerniksowanych
bucikóweleganta134l
OgraniczeniemtejnowejwolnościtreściowejbyłyjednakdlaKraszewskie-
go„graniceprzykładnościmolarnej”,krytykowałwięcwszelkieprowokacjepod
adresempotocznierozumianejprzyzwoitościlJegootwartośćwtejkwestiibyła
jednakdalekoidąca,wszaksamnieunikałchoćbyopisówwarszawskiegobur-
deluwdrugiejseriiLatarniczarnoksięskiejl
Choćdorobekkrytyczno-artystycznyKraszewskiegojestolbrzymi,więk-
szośćjegotekstówosztucestanowiąrecenzje,opinielubluźneopisykonkret-
nychdziełbądźartystów(częstozpisarzemosobiściezaprzyjaźnionych),rzadko
przyjmująoneformęwykładuteoretycznegoczymanifestupoglądówlInaczej
rzeczsięmiałazkoncepcjąliteratury,którąprzedstawiałotwarcie,piszącarty-
kułyprogramoweidyskutujączinnymijejkrytykamilPowracającymzagadnie-
niemwlicznych,pisanychnaprzestrzeniwielulatszkicach,byłakwestia,która
zdajesięliterackimdlaniegoodpowiednikiemteoriimalarstwarodzajowego
-zależnośćtekstuodobserwacjiianalizyżyciaspołecznegolWysuwałturolę
współczesnychpowieściocharakterzeobyczajowym,którenazywałromansami
malowniczymi,bo„odmalowywały”współczesnąrzeczywistośćlWichramach
postulowałpodejmowanieróżnegorodzajuwątkówzżyciaspołecznego,których
szerokizakresobejmował
rolęwszystkichwarstwigrup,wtymmieszczaństwaichłopstwa,także
szczególniebliskiejmudrobnejszlachtyitworzącejsiępowoliinteligencjil
Interesujegorolakobiet,ichprawneubezwłasnowolnienie,sytuacjamniej-
szościnarodowych,wtymCyganówiŻydów,udziałszlachtyiwarstwniż-
szychwpowstaniachnarodowychitlpl135
134JlIlKraszewski,Chatazawsią,Kraków1963,sl9l
135SlBurkot,oplcitl,sl13l
