Treść książki
Przejdź do opcji czytnikaPrzejdź do nawigacjiPrzejdź do informacjiPrzejdź do stopki
Przedmiotmalarskoprzedstawionyijegointerpretacjaontologiczna
27
Jeślijednakzestawieniepłaszczyznczęściowychmaewokowaćwy-
glądprzedmiotu,musząoneukładaćsięczyteżprzynależećdosiebietak,
bytworzyłyokreślonącałość10,konkretyzująctymsamymjegoprawdę
istotową(byciaprzedmiotem).Zestawieniemrządząwówczasnietylko
realneprawa,lecztakżeiaprioryczne,którewznaczniejmierzeograni-
czająwolnośćartystyiredukująmożliwościmalarskie.Wyznaczająone
granicę,którejprzekroczenieprowadzidodestrukcjimalarskiejbryły.
Takieujęciezagadnieniaznaczącokorygujerozumieniemalarstwajako
sztukizmysłowegowidzenia.Zpewnościąuderzanasjejzmysłowość,
jednakżeniejestonapozbawionamomentuapriorycznego.
Szczególnieinteresującyjestprzypadekgraniczny,kiedymalarskie
okonatrafianafenomen,wktórymztegosamegozestawieniakolory-
stycznegomożliwesądwierównoprawnekonkretyzacje:figuralneiafi-
guralne.Pojawiasięwówczasszczególnemigotanieformalne,sprawiają-
ce,żeprzedmiotrazjestwzaniku,toznówzachowujeswójwygląd.Jest
niejakooscylujący.
Uznanieprzedmiotuzacałośćzłożonązbarwnychczęściniezamyka
interpretacjiobrazuprzezkategoriemereologiczne,gdyżsamprzedmiot
wnimprzedstawionymożnauznaćzaczęśćwiększejcałości:pejzażu,sce-
nyrodzajowejczymartwejnatury.Ostateczniedocieramydosamejpłasz-
czyznyobrazu,któraswymigranicamiwyznaczanietylkojegoramy,lecz
takżestanowikońcowącałośćogarniającąwszystkieczęści.
Ujęcieformprzedmiotowychobrazuwkategoriachczęściczyteżpłasz-
czyznczęściowychpozwalarównieżodsłonićjednązracjijegojedności.
Otóż,trzyobszary:płaszczyznarozumianajakoogarniającacałośćnajwyż-
szegorzędu,pejzażwidzianyjakocałośćrzęduniższegoiprzedmiotwnim
obecnyjakocałośćnajniższegorzędu,zachowujątensammomentkatego-
rialny–płaskość.Wiążąsięonezatemzesobąnietylkowsensiekompozy-
cyjnym,lecztakżeikategorialnym.Jednościobrazunienależywięcszukać
jedyniewudanymzestawieniu,lecztakżewewspólnociekategorialnej.
Choćmalarzestosująróżnetechnikiflodrywania”przedmiotuodpłaszczy-
zny,tojednakdajesięzauważyćskłonnośćdoniwelowaniaróżnicymiędzy
nimi,atymsamymtworzeniawiększegostopniajedności.
Właściwedlategorodzajustrukturyflcałościzłożonejzczęści”jest
jejpowszechneobowiązywaniewkrólestwieobrazu.Takjestprzecież
10
flIstnieniecałościsumatywnejzawisłejestprzetooddwuczynników:1)odistnienia
wszystkiegotego,costanowijejczęści,2)odzachodzenia»trzymaniasię«resp.»przynależe-
nia«wszystkichczęścidosiebie”.R.Ingarden,Spóroistnienieświata...,op.cit.,s.106.
